رامین نیکان فر - عضو هیئت علمی بخش تحقیقات فنی و مهندسی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طب
بهزاد حصاری - عضو هیئت علمی بخش تحقیقات فنی و مهندسی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طب

امروزه با توجه به کمبود منابع آب، لزوم صرفه جویی و استفاده بهینه از این منابع خصوصا در بخش کشاورزی که مصرف کننده عمده آب در کشور محسوس می شود، بشدت احساس می گردد. بنابراین لازم است که از آب تحویلی به زارعین حداکثر استفاده به عمل آید. در این راستا بکارگیری روشهای نوین آبیاری، پوشش انهار، کم آبیاری و ... روز به روز رایج تر میشود تا از آب این سرمایه ملی به نحو احسن استفاده بعمل آید. کم آبیاری یکی از روشهای استفاده بهینه از آب زراعی می باشد ولی از انجایی که درکشور ما اکثر کشاورزان دارای امکانات کم و تحصیلات پایین می باشند ولوازم اندازه گیری تحویل حجمی آب به محصول، برای همه زارعین فراهم نیست، لذا اجرای دقیق توصیه های کم آبیاری با مشکل و در اغلب موارد اصلا رعایت نمی شود. بنابراین طرح حاضر را می توان گامی درجهت رسیدن به اهداف کم آبیار دانست که اجرای آن برای زارعین امکان پذیر و ساده می باشد. در این طرح به جای اعمال درصدهایی از نیاز ابی گیاه، دفعات آبیاری را یک یا دو نوبت در مرحله روشی که حساسیت به تنش خشکی کم است، کاهش می یابد. طرح حاضر در قالب بلوکهای تصادفی کامل و بصورت اسپیلت پلات و در 3 تکرار اجرا گردید. فاکتور اصلی دو نوع رقم آفتابگردان روغنی شامل هیبرید آذرگل و هایسان 33 و فاکتورهای فرعی آبیاری در 5 سطح به شرح زیر بودند: 1- اعمال آبیاری کامل با دورهای رایج منطقه 2- قطع یک نوبت آبیاری در زمان 20 برگی 3- قطع یک نوبت آبیاری در زمان، 25 برگی 4- قطع یک نوبت آبیاری در زمان 30 برگی 5- قطع دو نوبت آبیاری در زمان 20 برگی و در زمان 30 برگی. با اجرای ای طرح علاوه بر صرفه جویی در مصرف آب و افزایش کارایی مصرف آب و رسیدن به اهداف کم آبیاری، به بررسی خصوصیات کمی و کیفی محصول در اثر اعمال تیمارهای آبیاری پرداخته شد. نتایج اجرای طرح در دو سال متوالی نشان می دهد که کلا در بین ارقام مورد آزمایش رقم هیبرید آذرگل اجزای عملکرد بهتری نسبت به رقم هایسان 33 دارد و در مورد تیمارهای آبیاری، تیمارهای چهارم و پنجم کمترین اجزای عملکرد را داشته و از بین چهار تیمار آبیاری که با قطع آب همراه می باشد. تیمار دوم مناسب تر بوده و کارایی مصرف آب در رقم هیبرید آذرگل از سایر فاکتورهای فرعی نیز بیشتر است.

قطع آبیاری ، آفتابگردان ، هیبرید ، آذرگل ، هایسان 33