جواد قربانی - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه شهید بهشتی تهران
بیژن رحمانی - دانشیار، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی تهران

امروزه شهرها بر نواحی روستایی پیرامون خود تاثیرات ژرفی می گذارند که در ابعاد گوناگون محیطی،اجتماعی، اقتصادی و کالبدی نمود می یابد. نواحی روستایی پیرامون شهر سلطانیه به دلیل گسترش فیزیکیشهر به لحاظ کالبدی، اقتصادی و اجتماعی دگرگون شده و هویت سنتی و بومی خود را از دست داده و ازکارکرد کشاورزی- دامداری به کارکرد خدماتی تغییر شکل داده اند. بنابراین مسئله اساسی این پژوهش، بیان تغییر و تحولات نامتعادل و نابسامان در روستاهای پیرامون سلطانیه و بروز مسائل و آلودگی های مختلفزیست محیطی، تحولات شدید و ناموزون اجتماعی و فرهنگی، تغییرات سریع در فعالیت های اقتصادی باماهیت روستایی و حااکمیت فعالیت های صنعتی و خدماتی در عرصه ی روستاها و در نتیجه تغییر و تحولاتکالبدی به ویژه در زمینه های مسکن، کاربری اراضی و شبکه معابر می باشد. این پژوهش با هدف شناختعلل موثر بر تحولات فیزیکی روستاهای مورد مطالعه، میزان و نحوه اثرپذیری سکونتگاه های روستایی ازشهر سلطانیه را مورد ارزیابی قرار می دهد و تحولات فیزیکی روستاهای پیرامون شهر سلطانیه را بررسی مینماید. روش تحقیق در پژوهش حاضر به صورت توصیفی- تحلیلی می باشد همچنین جهت دستیابی بهاهداف تحقیق از روش کتابخانه ای و مطالعه مقالات و کتاب های متعدد فارسی و لاتین و بازدید ازروستاهای مورد مطالعه و مصاحبه با مسئولان و ذی ربط و پرسشگران از روستائیان بهره گرفته شده است.نتایج تحقیق حاکی از آن است که طی دهه های اخیر عوامل برون زا به ویژه گسترش شهر سلطانیه سببشده است روستاهای پیرامونی در معرض روابط یک سویه و سلطه جویانه واقع شوند و پیوندهای روستا-شهری موجود در گذشته، گسسته شده و انتظام سکونتگاهی از بین رود. نمود عینی بر هم خوردن انتظامسکونتگاهی بر کالبد و فضای روستاهای پیرامون مشهود است. از این رو تحت تأثیر شهر، مساکن روستایینیز الگوی شهری پیدا کرده، شبکه معابر از طرح های عمرانی و ضوابط متأثر شده و انتظام یافته اند، زمینهای کشاورزی به ساخت مسکن و کارگاه ها اختصاص داده شده است. به طور کلی با دگرگونی ساختاری،کارکرد روستاها به خدماتی تغییر یافته است.

گسترش فیزیکی، روستاهای پیرامونی، سکونتگاه های روستایی، شهر سلطانیه، تحولات کالبدی فضایی