مجید میرزائی - عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه خلیج فارس
تیمور سهرابی - استاد دانشکده مهندسی آب و خاک دانشگاه تهران
عبدالمجید لیاقت - دانشیار دانشکده مهندسی آب و خاک دانشگاه تهران

برای تدوین یک برنامه آبیاری مناسب و اعمال مدیریتی تخصصی و آگاهانه، تعیین ضریب تبخیر و تعرق گیاهی بر مبنای مراحل مختلف رشد و نیز تخمین تبخیر – تعرق گیاه ضروری است. ضریب تبخیر وتعرق گیاهی در چهار مرحله رشد (مراحل اولیه، توسعه، میانی و نهایی) برای برخی گیاهان توسط سازمان غذا وکشاورزی (فائو) ارائه شده است. لیکن، ضرایب ارائه شده برای شرایط اقلیمی خاص با زمان کاشت مشخص کاربرد دارند. بنابراین، لازم است ضرایب تبخیر و تعرق گیاهی و تبخیر – تعرق گیاهان با توجه به شرایط اقلیمی و زمان کاشت برای مناطق مختلف برآورد شوند. هدف ازاین پژوهش، تعیین ضریب تبخیر و تعرق گیاهی بر مبنای مراحل رشد چغندرقند برای منطقه دشت قزوین بود بدین منظور، رطوبت خاک قبل آبیاری با نمونه گیری وزنی از خاک اندازه گیری شد. تبخیر – تعرق گیاه به روش بیلان حجمی آب خاک محاسبه شد. همچنین تبخیر و تعرق مرجع به روش فائو پنمن مانتیس و به صورت روزانه محاسبه گردید. ضریب تبخیر و تعرق گیاهی به صورت تابعی از روز جولیوسی (روز از اول ژانویه) تعیین گردید. ضریب تبخیر و تعرق گیاهی در مراحل اولیه، میانی و نهایی رشد برای چغندرقند به ترتیب 0/53 ، 1/25 ، 0/71 و بدست امد. همچنین این ضرایب با روش پیشنهادی فائو نیز محاسبه شد که مقادیر ضریب تبخیر و تعرق گیاهی در مراحل اولیه، میانی و نهایی رشد برای چغندرقند به ترتیب 0/33، 1/31 و 0/83 محاسبه شد. به نظر می رسد روش پیشنهادی فائو برای مراحل اولیه رشد ضریب تبخیر و تعرق گیاهی راکمتر از مقدار واقعی و برای مرحله میانی بیشتر ازحالت واقعی محاسبه میکند. این عدم تطابق را می توان به کم گرفتن اثر تبخیر در مرحله اولیه رشد و غیر استاندارد بودن شرایط گیاه از نظر بیماری و آب قابل دسترس در مرحله میانی رشد نام برد. به طور کلی می توان گفت که روش فائو در براورد نیاز ابی روش نسبتا آسان است ولی در کاربرد آن در شرایط اقلیمی خاص باید احتیاط کرد.

ضریب تبخیر و تعرق گیاهی ، چغندرقند ، روش فائو ، قزوین