وحید رضاوردی نژاد - دانشجوی دکتری آبیاری و زهکشی دانشکده کشاورزی کرج
تیمور سهرابی - استاد گروه مهندسی آبیاری، دانشکده کشاورزی کرج، دانشگاه تهران
عبدالمجید لیاقت - دانشیار گروه مهندسی آبیاری، دانشکده کشاورزی کرج، دانشگاه تهران

برنامه ریزی آبیاری به معنای مشخص کردن زمان آبیاری و مقدار آب لازم در هر نوبت ابیاری در طول دوره رشد گیاه می باشد. به منظور تعیین زمان ابیاری ذرت علوفه ای (رقم 704 سینگل گراس) با استفاده از اختلاف دمای پوشش گیاهی و هوا (Tc-Ta) تحقیقی در ایستگاه تحقیقاتی لایسیمتر وزنی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با دوتیمار مرطوب (حفظ رطوبت خاک در حد ظرفیت زراعی) و خشک (تخلیه کامل آب قابل استفاده) برای تعیین خط مبنای پایین و خط مبنای بالا با استفاده از شاخص تنش آبی گیاه و چهار تیمار تخلیه رطوبتی تا نقطه پژمردگی دائم درچهار دوره رشد گیاه، با سه ترار به منظور برنامه ریزی ابیاری در تابستان سال 1383 انجام شد. پارامترهای اندازه گیری شده شامل دمای تر و خشک هوا، دمای پوشش سبز گیاه، رطوبت نسبی ، رطوبت عمق توسعه ریشه، فشار بخار هوا و تشعشع خالص در ساعت حداکثر تعرق (ساعت 14 تا 15) بودند. معادله خط مبنای پایین برای تیمار مرطوب (تعرق پتانسیل) که یک رابطه خطی بین کمبود فشار بخار هوا و اختلاف دمای پوشش گیاهی و هوا (Tc-Ta) می باشد، بدست امد. معادله خط مبنای بالا (تعرق صفر) نیز بر اساس تیمار خشک ، بدست می آید. برای برنامه ریزی آبیاری در مراحل مختلف رشد گیاه از شاخص تنش آبی گیاه استفاده شد. مدل گایزر شاخص دیگری بود که برای تعیین زمان آبیاری استفاده شد. بر اساس این مدل با استفاده از رگرسیون خطی چند متغیره رابطه ای برای تعیین زمان آبیاری که در آن (Tc-Ta) به عنوان متغیر وابسته و پارامترهای رطوبت نسبی، تشعشع خالص و درصد آب قابل استفاده، متغیرهای مستقل می باشند، بدست آمد. پارامتر دیگر برای تعیین زمان آبیاری نقصان مجاز مدیریتی می باشد که مقادیر آن برای چهار دوره رشد گیاه ذرت با مقایسه اختلاف دمای پوشش گیاهی و هوا برای تیمار های تحت تنش محاسبه شد. مقادیر آن برای چهار دوره رشد گیاه ذرت با مقایسه اختلاف دمای پوشش گیاهی و هوا را برای تیمارهای تحت تنش محاسبه شد. مقادیر نقصان مجاز مدیریتی برای دوره استقرار گیاه، رویشی، گلدهی وپر شدن با دانه به ترتیب 42/8% ، 59/2% ، 58/9% و 67/5%بدست آمد.

برنامه ریزی آبیاری ، اختلاف دمای برگ و هوا ، شاخص تنش آبی گیاه ، نقصان مجاز مدیریتی