محسن فلاح زواره - استادیار، گروه مهندسی عمران، دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه خوارزمی، کرج، ایران
امیررضا ممدوحی - استادیار، گروه مهندسی برنامه ریزی حمل و نقل، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران- مسئول مکاتبات

علیرغم صرف هزینه های زیاد و توسعه کمی و کیفی تابلوهای پیام متغیر در شبکه معابر شهری و بین شهری کشور، وضعیت فعلی به کارگیری این تابلوها نشان می دهد علیرغم آنکه مأموریت اصلی تابلوهای پیام متغیر ارائه پیام های همزمان است، لیکن پیام های ارائه شده غالباًعمومی بوده و به ندرت متناسب با شرایط رانندگی پیشرو طراحی شده اند. از طرف دیگر، برنامه ریزان و بهره برداران سامانه های حمل و نقلهوشمند همواره نسبت به میزان اثربخشی پیام های ایمنی ارائه شده بر تابلوهای پیام متغیر علاقمند و کنجکاوند. بر این اساس و با توجه بهپیچیدگی های رفتار انسانی در رانندگی در مواجهه با پیام های ایمنی (بهعنوان اقدام ساده کم هزینه)، مطالعه حاضر با هدف بررسی نحوهاثرگذاری پیام ایمنی ارائه شده بر تابلوی پیام متغیر بر رفتار تعقیب رانندگان از طریق مشاهدات میدانی انجام گرفته است. برای این منظوریک سامانه هوشمند پیامرسان متغیر، طراحی و پس از استقرار آن در آزادراه تهران-ساوه، خطر تصادف جلو به عقب از طریق پیام های حاویسطح خطر (کم، متوسط و زیاد) بهطور همزمان بهرانندگان نشان داده شد. نمونه آزمایشی این تحقیق شامل اطلاعات خرد تردد 39315وسیله نقلیه در معرض نمایش پیام سطوح مختلف خطر در دو روز کاری هفته و نمونه کنترلی شامل اطلاعات خرد تردد 43047 وسیلهنقلیه در معرض نمایش پیام خنثی بود. بر اساس تئوری جبران خطر، شرایطی که پیام های حاوی سطح خطر زیاد باعث افزایش ایمنی(افزایش شاخص حاشیه ایمنی) عملکرد میشدند، با مقایسه آماری میانگین شاخص بر اساس خط عبوری، شرایط روشنایی هوا و سرفاصلهزمانی تعیین گردید. تحلیل اطلاعات تردد نشان داد که سطح خطر زیاد در رخدادهای تعقیب در شب، بیش از روز درک میشوند. همچنینسطح خطر درک شده در خط عبوری تندرو از خط عبوری کندرو بیشتر است . شرایط درک خطر زیاد در رخ دادهای ت عقیب در شب،سرفاصله زمانی کمتر از دوثانیه برای خط کندرو و کمتر از چهارثانیه برای خط تندرو است. در این شرایط نمایش پیام حاوی سطح خطر،شاخص حاشیه خطر تعقیب را به مقادیر بیش از یک ارتقا داد. درحالیکه نمایش پیام به رانندگان خط میانی، تغییر معناداری در رفتارتعقیب ایشان ایجاد نکرد که این موضوع، فرضیه انتخاب خط میانی توسط رانندگان مطمئن تر را تأیید نمود . از نتایج حاصله می توان درتنظیم مبنای فعالسازی پیام در سامانه هوشمند پیامرسان متغیر استفاده نمود.

تابلوی پیام متغیر خبری، جبران خطر، حاشیه ایمنی