آیه عطاپور - عضو شورایاری استان تهران، دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت شهری، فارغ التحصیل رشته مهندسی تکنولوژی معماری در مقطع کارشناسی از دانشگاه آزاد وا

مسکن از دو منظر اصلی همواره مورد توجه بوده است، یکی به آن دلیل که اصلی ترین عنصر شهر است، و دیگر به آن دلیل که مورد نیاز و توجه همه انسان ها در همه مکان ها و همه زمان ها می باشد. علاوه بر آن به دلیل آن که مسکن (یا خانه) مکان زندگی خانواده است و همچنین به دلیل بار هنری و زیباشناسانه آن، که هر دو بار ارزشی و فرهنگی دارند، توجه به آن و مطالعه در زمینه شناخت ویژگی های مطلوب مسکن همه گیر بوده است. در کنار مطالب یاد شده باید برای طراحی و ساخت مسکن که لازمه هر اجتماعی است به گذشته و تاریخ آن توجه کرد و گذشته هر مملکتی را با علم روز تلفیق کرد تا مسکنی با دوام، زیبا، با ارزش داشت. به این دلیل که مسکن باید پاسخگوی نیازهای خانواده ها باشد. افراد هر جامعه بر اساس شرایط فرهنگی و اجتماعی سرزمین خود زندگی می کنند، در حالی که شرایط فرهنگی و اجتماعی در کشوری مانند کشور ایران کمی متفاوت تر از کشورها و ممالک دیگر است، از آن جهت که دین غالب کشور ایران اسلام است و مردم جامعه ایرانی عقایدی مختص خود را دارند و برای خود و خانواده خود حریمی را قائل می شوند. در گذشته طراحی و ساخت مسکن در ایران از شرایط خاصی برخوردار بود در حالی که امروزه به علت ازدیاد جمعیت و نیاز به مسکن، آن شرایط فراموش شده و ساختمان های با شرایط امروزی و تقلید از غرب به مرحله ظهور می رسد. حتی گاهی دیده می شود که معماران غربی با بی اطلاعی از گذشته و فرهنگ ایران زمین ساختمان ها و خانه هایی را برای ایران اسلامی طراحی و اجرا می کنند. تاریخ ایران یک تاریخ غنی می باشد که باید در همه قرون از آن برای معماری و شهرسازی به خصوص ساخت مسکن در خور و شایسته ایران و ایرانی استفاده کرد. 1.مسلمانان و ایرانیان چه روش ها و فرم هایی را برای مسکن خویش بر می گزیده اند؟، 2. ریزفضاهای مسکن ایرانی- اسلامی در گذشته به چه شکل بوده است؟، 3. وضعیت امروز مسکن در مقایسه با ارزش های فرهنگ ایرانی کدام است؟، 4. روند شکل گیری مسکن امروزی در ایران به چه شکل بوده است و چرا؟ مقاله حاضر در پی پاسخ به سوالاتی است که مطرح شد. با توجه به اینکه پاسخ دقیق به همه این سوال ها بحث و تحقیقات متعددی را می طلبد، این مجال در حد امکان، به توضیح مطلب و اثبات لزوم توجه به این مباحث اشاره خواهد شد. روش تحقیق مورد استفاده، روشی تحلیلی است که در نهایت نیز با بهره گیری از روش خلاقانه به ارائه توصیه ها منتج خواهد شد. منابعی که برای به قلم درآوردن این مقاله استفاده شده است منابع کتابخانه ای و اینترنتی است، به این علت که متاسفانه در جامعه امروزی یا خانه های قدیمی در حال ویرانی هستند و برج های سر به فلک کشیده جای آنها را می گیرند و یا دیگر خبری از معمار آن خانه های با ارزش و در خور ایران و فرهنگ ایرانی نیست تا بتوانیم از تجارب و خاطراتشان استفاده کنیم. در نتیجه به آثار مکتوب بسنده می کنیم. یافته های اصلی و کلی پژوهش امیدوار کننده نیستند به این علت که معماران امروزی مسکنی با هویت غربی را وارد ایران با هویت و تاریخ غنی می کنند. خانه هایی را که با فرهنگ ایرانی ساخته شده اند را خراب کرده و به جای آن ساختمان هایی را احداث می کنند که ارزش ایران و ایرانی را زیر سوال می برد و روز به روز به شدت آن افزوده می شود. در ادامه مقاله به تاریخ مسکن در ایران، عناصر مسکن ایرانی- اسلامی، مسکن وارداتی و ... می پردازیم.

ب مسکن، مسکن ایرانی، مسکن اسلامی، مسکن معاصر، شهر، فرهنگ