معماری پایدار در قلب کویر (بادگیر)

در کشور ما در طی قرون متمادی تمام ساختمان ها با توجه به اقلیم و شرایط محیطی ساخته می شده است. آفتاب، باد، رطوبت، سرما و گرما و به طور کلی شرایط آب و هوایی و جغرافیایی، تأثیر مستقیمی در معماری سنتی ایران در مناطق مختلف داشته است. بارزترین روش تهویه طبیعی ساختمان بادگیر است. بادگیرهایی با اشکال مختلف در بسیاری از شهرهای مرکزی و جنوبی ایران بر حسب سرعت و جهت باد مطلوب طراحی و اجرا شده اند. از نام های باستانی و گوناگون آن مانند واتفرف بادهنج، بانخان، خیشود، خیش خان، خیشور، ماسوره و هواکپ بر می آید که پدیده ای بس کهن است. بادگیر به عنوان یک سیستم سرمایشی، تهویه مطبوع را با استفاده از انرژی تجدیدپذیر باد فراهم می کند. این عنصر معمارانه در معماری بومی اقلیم های گرم ایران دیده می شود. مهمترین مزیت بادگیرها خنک سازی هوا بدون به کارگیری انرژی الکتریکی است. با توجه به خصوصیات مناطق کویری ایران و عدم دسترسی راحت به منابع انرژی و نبود سیستم های مکانیکی (active) سرمایشی در گذشته باعث شده که معماران کویرنشین ایران به فکر تهویه طبیعی و خود به خودی (passive) ساختمان ها بیفتند. بادگیر با استفاده از انرژی تجدید پذیر باد و برودت تبخیر، سرمایش مورد نیاز فضاهای اصلی ساختمان را تأمین می کند. بدین ترتیب با استفاده از یکی از روش های غیرفعال سرمایشی در بخش ساختمان که بیشترین مصرف انرژی را دارد، میزان مصرف انرژی کاهش می یابد. مقاله حاضر از نوع مروریف تفسیری بوده، جمع آوری آن به صورت اسنادی می باشد و با هدف شناسایی عناصر پایدار معماری بومی و سنتی ایران به نگارش درآمده است، را دارد.

Keywords:

بادگیر , تهویه طبیعی , سرمایش غیرفعال , صرفه جویی انرژی , انرژی پاک