بابک شمال نسب - دانشجوی کارشناسی ارشد ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
علیرضا مسجدی - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات اهواز
منوچهر فتحی مقدم - دانشیار دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز

نقش پوشش گیاهی در حفاظت و تثبیت دیواره و ساحل رودخانه و دریاها بطور گسترده ای توسط محققان در اقصی نقاط جهان مطالعه شده و همگی آن را بعنوان یک گزینه اقتصادی وز یست محیطی شناخته اند. این روش قدرت و قابلیت تجدیدحیات و بازسازی بصورت طبیعی را دارد ولی تاکنون در ایران بررسی های معدودی در این مورد انجام گرفته است. در سال های اخیر به علت وقوع سیل به ویژه در اروپا پروژه های بازسازی رودخانه ها و آبراهه ها اهمیت زیادی پیدا کرده است. بازسازی رودخانه و کانال های خاکی به بررسی تاثیر پوشش گیاهی، بوته و درخت بر عملکرد هیدرولیکی آبراهه دارد. از نقطه نظر هیدرولیکی، پوشش گیاهی باعث افزایش مقاومت در برابر جریان و کاهش میزان انتقال جریان می گردد. در کانال های طبیعی، پوشش گیاهی از طریق ایجاد آشفتگی در اطراف ساقه ها و برگهای گیاه موجب افت انرژی می شود و در مقابل حرکت آب مقاومت ایجاد می کند. در این تحقیق با استفاده از مدل آزمایشگاهی به بررسی ضریب زبری گیاه گز رودخانه ای پرداخته شده است. این گیاهان بومی حاشیه رودخانه کارون بوده که در شرایط غیر مستغرق و زیر بحرانی در فلوم شیشه ای بطول 12/6 متر، عرض 0/5 متر و ارتفاع 0/6 متر با سرعت، دبی وعمق های مختلف آزمایش شدند. ارتفاع گیاهان در این تحقیق 35 سانتی متر و با آرایش طبیعی و تصادفی در بازه ای از فلوم بطور 2/8 متر در کف فلوم قرار داده شدند. تعداد کل آزمایشات در این تحقیق 22 عدد بود. با توجه به آزمایشات انجام شده بر روی مدل فیزیکی و نمودارهای بدست امده می توان نتیجه گرفت ضرایب زبری گیاهان تابعی از شرایط جریان نظیر سرعت، عمق و شعاع هیدرولیکی و همچنین تابعی از نوع و پوشش گیاهی هستند. همچنین در شرایط نیمه مستغرق گیاهان، با تغییر سرعت، عمق، عدد رینولدز و عمق استغراق ، ضرایب زبری دارسی – ویسباخ دارای تغییرات غیر خطی می باشند.

پوشش گیاهی طبیعی ، ضریب زبری ، نیمه مستغرق ، رودخانه