اژدر عنابی میلانی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی

امروزه با افزایش روز افزون جمعیت و نیاز به غذا و محدودیت منابع آب، ارزش این ماده ی حیاتی بیش از پیش روشن شده است. بطوریکه بیشتر از آنچه افزایش عملکرد در واحد سطح مد نظر باشد، افزایش عملکرد در واحد حجم آب مصرفی اهمیت یافته است. به همین علت افزایش کارایی مصرف آب از طریق مصرف بهینه ی آب و کود و استفاده از ارقام مناسب از اهداف محققین بوده است. برای تعین نیاز آبی محصول گندم و اثر متقابل آن باکود ازته بر روی کارایی مصرف آب، تحقیقی در قالب طرح فاکتوریل با طرح پایه ی بلوکهای کامل تصادفی و با چهار تکرار از سال 79-1376 در دشت تبریز باجزاء درآمد. آبیاری ها بر اساس نسبت عمق آب آبیاری به تبخیر انباشته از تشت کلاس (ID/CPE)A صورت گرفت. عمق آب آبیاری ثابت و برابر نصف آب قابل استفاده در عمق موثر ریشه بود. آبیاری ها ازتیمار I1 تا I4 بترتیب زمانی انجام می گرفت که ID/CPE برابر 0/4، 0/6 ، 0/8 و 1 می شد. کود ازته بمقدار 140 کیلوگرم در هکتار در تیمارهای N1 تا N3 بترتیب از منابع سولفات آمونیم، اوره و نیترات آمونیم در سه نوبت مصرف گردید. نتایج بدست امده نشان داد که اختلاف عملکرد بیولوژیک (بایومس) و دانه بین تیمار I1 و بقیه ی تیمارها از نظر آماری در سطح 1% معنی دار بوده ولی بین تیمارهای I4 , I3, I2 اختلاف معنی داری وجود نداشت و در بین تیمارها، تیمار I4 با 15/49 تن در هکتار عملکرد بیولوژیک و 5/68 تن در هکتار عملکرد دانه بیشترین و تیمار I1 با 11/48 تن در هکتار عملکرد بیولوژیک و3/93 تن در هکتار عملکرد دانه کمترین عملکرد را بخود اختصاص دادند. از نظر کارایی مصرف آب هم بر پایه ی عملکرد بیولوژیک و هم بر پایه ی عملکرد دانه بواسطه ی اختلاف در مقدار آب مصرف شده، اختلاف بین تیمارها معنی دار بوده و تیمار I1 با 5/47 کیلوگرم در متر مکعب بر پایه ی عملکرد بیولوژیک و1/89 کیلوگرم بر متر مکعب بر پایه ی عملکرد دانه بیشترین کارایی و تیمار I4 با 2/96 کیلوگرم بر متر مکعب بر پایه ی عملکرد بیولوژیک و 1/09 کیلوگرم بر متر مکعب بر پایه ی عملکرد دانه کمترین کارایی را به خود اختصاص دادند. متوسط سه ساله ی ححم کل آب مصرف شده در طول دوره ی رشد (آبیاری و بارندگی) از تیمار I1 تا I4 بترتیب 4556، 5776، 6685 و 7713 متر مکعب در هکتار بود. از نظر وزن هزار دانه، شاخص برداشت و درصد پروتئین دانه ها اختلاف بین تیمارهای آبیاری معنی دار نبوده و متوسط وزن هزار دانه 41/45 گرم، شاخص برداشت 0/37 و میزان پروتئین دانه ها 14/40 درصد بدست امد. تاثیر تیماری های کودی تنها بر وزن هزاردانه معنی دار بوده و تیمارهای کودی بر بقیه ی اجزا عملکرد تاثیر معنی داری نشان نداند. از نظر وزن هزار دانه منبع کودی نیترات امونیوم با 41/91 گرم بیشترین و اوره با 41/03 گرم کمترین وزن هزار دانه را داشتند.

پروتئین ، تبخیر ، تشت تبخیر کلاس A ، شاخص برداشت ، عمق آبیاری ، نیاز آبی ، وزن هزار دانه