محمداسماعیل اسدی - استادیار ، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان
محمدحسین رزاقی - محقق بخش تحقیقات فنی و مهندسی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گلستان

مرزبند جوی یکی از روشهای قدیمی تهیه بستر بذر است. این روش با نامهای مختلفی نظیر پشته محدود، جوی سددار، خاک ورزی تشتی و خاک وزی تشتی کوچک نیز شناخته می شود. اینروش نخستین بار در سال 1931 در کلرادوامریکا درکشت گندم به کار گرفته شد. تا اواخر دهه 1940 در خیلی ازمناطق جهان از جمله افریقا مورد استفاده قرار گرفت لیکن در دهه 1950 به سبب گسترش سایر روش های خاک ورزی حفاظتی که کاه و کلش را بر روی سطح خاک نگه داشته و مانع فرسایش بادی نیز می شد. این روش به خاطر سرعت کاری پایین ادوات موجود در آن زمان و مشکلاتی نظیر کنترل علف های هرز به فراموشی سپرده شد. اما امروزه با توجه به محدودیت منابع آب و پایین بودن کارایی سیستمهای آبیاری موجود، احداث این مرزبندها یا کرتچه ها در کانون توجه زارعین و ابیاری قرار گرفته است. تهیه بستر بذر در این روش مشابه روش جوی و پشته است با این تفاوت که در این روش درون جوی ها یا فاروها، کرتچه هایی به فواصل مشخص ایجاد می شود. کرتچه های ایجادشده درون جوی در این روش در زمان بارندگی یا آبیاری، حکم چاله های آبگیر را بازی می کنند. ابگیرهای موجود در این روش علاوه بر کاهش روان آب، سبب افزایش ذخیره آب در خاک همچنین افزایش آب قابل استفاده گیاه می گردد. اکثر تحقیقات صورت گرفته در آمریکا بر روی تابستانه، عملکرد واکنش بهتری داشته است. با توجه به وجود ادوات مدرن هیچ گونه محدودیتی در استفاده از این روش تهیه بستر بذر وجود نداشته و این روش در مناطق خشک و نیمه خشک، در مزارع آبی و یا دیم مخصوصا جهت کشت گیاهانی نظیر پنبه، آفتابگردان، سورگوم و ذرت می تواند مورد استفاده قرار گیرد. در اینمقاله به بررسی تاریخچه استفاده، محاسن و محدودیت های ویژه آن میپردازیم.

تهیه بستر بذر ، مرزبند جوی ، کارایی مصرف آب حفاظت آب و خاک