سعید شبستری - استادیار دانشکده مهندسی متالورژی و مواد دانشگاه علم و صنعت ایران

فلزات واسط نظیر آهن منگنز و کروم دراکثر الیاژهای تجاری الومینیوم یافت میگردند این عناصر بصورت ناخالصی و یابطور عمدی به الیاژها افزوده میشوند و دراثرواکنش بایکدیگر فازهای اولیه و یا ترکیبات بین فلزی پیچیده ای تشکیل میدهند اینگونه فازها دارای نقطه ذوب بالا و وزن مخصوص زیاد هستند و باعث رسوب درکف مذاب میشوند اینچنین ترکیبات بین فلزی بصورت سخت ریزه عمل نموده و اثرات تخریبی شدیدی برروی خواص فیزیکی و مکانیکی قطعات ریختگی دارند مشکل تشکیل ترکیبات بین فلزی عمدتا درصنعت ریخته گری تزریقی دای کست که درجه حرارت ریخته گری و نگهداری مذاب کم است بروز می کند این مسئله دراستفاده مجدد ازالیاژهای آلومینیوم بازیابی برای سایرکاربردها نیز دیده شده است دراین مقاله درجه حرارت تشکیل ترکیبات بین فلزی درالیاژ Al-12.5%SI که حاوی 0.3%Mn و 0.1 %cr می باشد همراه با سه ترکیب درصد مختلف آهن 0.4 و 0.8 و 1.2 %fe ازطریق انجام ازمایشات شوکه کردن مذاب درمحیطهای سریع سرد کننده اندازه گیری شد فرمول شیمیایی مورفولوژیهای گوناگون اینگونه ترکیبات ازروشهای epma,SEM,EDS تعیین گردید سینتیک تشکیل ترکیبات بین فلزی درمذاب آلومینیوم برحسب درجه حرارت نگهداری زمان نگهداری و محتوی اهن مطالعه شد بررسی و ارزیابی متالوگرافی کمی QUANTITATIVE metallography اندازه و تعداد ترکیبات بین فلزی مشخص نمود که تغییرات کسرحجمی اینگونه ترکیباتدرمذاب الومینیوم توسط عمل جوانه زنی nucleation کنترل میشود بنابراین میانگین اندازه ترکیبات بطور محسوس بازمان نگهداری مذاب تغییر نیافته بلکه تعداد ترکیبات بین فلزی تابعی اززمان نگهداری مذاب می باشد