اردوان ذوالفقاران - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی
حسنعلی شهبازی - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی

با توجه به اینکه آبیاری چغندرقند در مناطق خشک و نیمه خشک مثل استان خراسان که دارای سطح زیر کشت بالایی هستند، به یک بحران تبدیل شده است و با توجه به اینکه د راین مناطق آب ها عموما شور و یا لب شور هستند، تعیین تابع تولید محصول به ازاء مقادیر متفاوت آب و شوری امری ضروری و اجتناب ناپذیر است. لذا ازمایشی جهت براورد عملکرد چغندرقند (رقم رقم دوریتی) در مقادیر متفاوت آب وشوری در مشهد (ایستگاه تحقیقات طرق) در سال زراعی 1385 با استفاده از دو سیستم آبیاری بارانی انجام شد. هر یک از سیستم ها به دو منبع آب ، با شوری های 1 و 6 دسی زیمنس بر متر متصل شده بودند. آبیاری با استفاده از دولوله آبیاری بارانی تک شاخه ای (لاین سورس) که بصورت عمود بر هم قرار گرفته بودند، در زمینی به ابعاد 14 ضربدر 14 متر (محل تلاقی دو لوله)انجام شد. در هر نوبت آبیاری به چغندرهایی که در مرکز زمین کاشته شده بودند آب به صورتکامل داده می شد، در نتیجه آب رسیده به نقاطی که دورتر از مرکز زمین بودند بتدریج کاهش می یافت و متوسط شوری رسیده به هر نقطه اززمین از1 تا 6 دسی زیمنس بر متر متغیر بود. در پایان هر نوبت ابیاری، شوری و میزان آب جمع شده درون قوطی هایی که در مرکز شبکه های مربع ای2 ضربدر 2 متر قرار داده شده بودند، اندازه گیری شد. محصول از مساحت 3 متر مربع اطراف قوطی ها برداشت و عملکرد مربوط به آن شبکه بدست امد. با استفاده از داده های اندازه گیری شده هر شبکه (مقدار آب، متوسط شوری و عملکرد) پنج نوعی تابع تولید شامل خطی ساده، کاب داگلاس، درجه دوم ، لیتی و دینار و متعالی بر اساس تحلیل تابع آب – شوری مورد ارزیابی قرار گرفتند.نتایج نشان داد که پیش بینی عملکرد چغندرقند تاثیر شرایط توام خشکی و شوری با تابع کاب داگلاس از توابع دیگر بهتر است، معادله این تابع بصورت Y= (0.08 AW1.58 EC-0.25) بدست آمد که در آن Y مقدار عملکرد چغندرقند بر حسب تن در هکتار، AW مجموع عمق آبیاری در طول دوره رشد بر حسب سانتی متر و EC متوسط شوری آب آبیاری بر حسب ds/m می باشد. همچنین نتایج نشان داد که با افزایش مقدار آب آبیاری عملکرد افزایش ولی با افزایش شوری مقدار عملکرد کاهش می یابد.

تنش شوری ، آب آبیاری ، تابع تولید ، عملکرد چغندرقند