محمد اعظم زاده - استادیار -عضو هیات علمی دانشگاه مازندران
علی شیخ مهدی - استادیار(عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس)

نقش مایه های فرهنگ عامیانه ی ایرانی از دورترین ایام تا کنون همواره مورد توجه هنرمندان و پژوهشگران بوده است. تکامل این نقوش در تزئینات معماری آیینی معماری تکایا و سقانفارها در مازندران که سرزمینی با جغرافیای اساطیری است بسیار چشمگیر می باشد. تکایا و سقانفارهای این خطه از دوران قاجار برپا شده اند و با انواع آرایه ها با مضامین مختلف آراسته شده اند و در این میان، جایگاه مضامین حماسی و موجودات خیالی منحصر بهفرد است. پیشینه ی تصویری این آرایه ها را میتوان در ادبیات اصیل و اندیشه های اساطیری ایران و باورهای عامیانه ی اقوام ساکن مازندران جستجو کرد. مقاله ی پیش رو که در جستجوی تحلیل و روند شکل گیری نقوش مذکور است مشخص می سازد که مهم ترین خواست نقاشان عامیانه، نمایش نمادین تقابل دو نیروی خیر و شر در مضامین حماسی بوده و ترسیم برخی از موجودات خیالی نیز همواره برای ازدیاد نعمت ها و برکت خواهی بوده است؛ ضمن آنکه آنها تلاش نموده اند تصورات خود را با نگرش جمعی اقوام و میراث ادبی و اساطیری کهن پیوند دهند.

نقاشی عامیانه، مازندران، موجودات تخیلی، سقانفار، تکایا