یحیی معروف - دانشیار (عضو هیات علمی دانشگاه رازی کرمانشاه)

تبرستان در متون جغرافیایی عرب به بخشی از سرزمین های میان کوه های البرز و دریای مازندران اطلاق می شده که از لحاظ جغرافیایی شامل استان مازندران، بخش هایی از استان گلستان، شرق و شمال استان تهران و شمال استان سمنان می شده است. با توجه به اعتقادات خالص مردم این سامان مبنی بر عشق به اهل بیت پیامبر مکرم اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم)، دشمنان از هر سو به این سامان هجوم می آوردند. این امر موجب شد مردم تبرستان به فکر چاره جویی باشند. آنان با ساخت قلعه های استراتژیک که در برخی از منابع عربی تعداد آنها به نهصد قلعه میرسد، اوج هنر معماری خود را به رخ جهانیان کشیدند. با نگاهی به کتاب های جغرافیایی و سفرنامه های عرب در قرون گذشته، اوج این هنر را به تفصیل مشاهده می کنیم. این مقاله بر آن است تا به سوالهای زیر پاسخ دهد: 1- هدف اصلی مردم تبرستان از ساخت این قلعه ها چه بوده است؟ 2- آیا بنای این قلعه ها توانسته، مردم را از خطر دشمنان برهاند؟ 3- اعراب، این قلعه ها را چگونه توصیف کرده اند؟ 4- چرا این قلعه ها از عجایب دنیا محسوب شده اند؟

تبرستان، هنر معماری، ساخت قلعه ها، جغرافی دانان عرب