سمانه اسدی - کارشناسی ارشد معماری- دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند
احمد حیدری - دکترای مرمت – هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند

معماری همانند سایر هنرها برخاسته از جهانبینی و نحوه ی نگرش آدمی نسبت به محیط و مسائل پیرامونش می باشد . آشفتگی معماری امروز شهرهای ما گویای دور شدن شهروندان - چه در قالب تولیدکننده و چه در قالب مصرف کننده - ازهویت ایرانی اسلامی و فاصله گرفتن از اصول حاکم بر باورهای ملی و مذهبی شان می باشد. اصل قرار گرفتن جنبه های مادی و سودآوری اقتصادی، باعث هرچه کم رنگ تر شدن جنبه های معنوی و توجه کمتر به بعد انسانی حیات فرد در زندگی معاصر شده است ؛ و این اتفاق درحالی در شرف از بین بردن تمام ارزش هاست که ایران و ایرانی سابقه ی عظیم فرهنگی و مذهبی راهمراه خود دارد؛ دستاوردی که سالیان متمادی همزادی و هماهنگی عملکرد خود را با روح آدمی و نیازهای مادی و معنوی او به اثبات رسانده و مبانی نظری خود را در ایجاد کالبدی همگن و شایسته به تجسم در آورده است . شهر مقدس مشهد بهواسطه وجود بارگاه منور رضوی بستر خاص و مناسبی برای پرورش الگوهای فراموش شده معماری اسلامی ایرانی را داراست و این قابلیت را دارد که به عنوان شهر پیشرو در این مسیر گام بردارد، به گونه ای که نماد و جلوه ای از تلفیق هنر معماری اسلامی ایرانی و دستاوردهای روز باشد. در این نوشتار سعی بر آن شده است که الگوهای برخاسته از جهان بینی ایرانی اسلامیو نگرش غالب بر گذشته ی معماری این مرز و بوم چون حرمت و محرمیت و دوری از تکبر، احترام به طبیعت ،امنیت و... را معرفی کرده و سپس به بررسی عناصرکالبدی برگرفته از اصول معنوی در معماری سنتی اسلامی ، وتوجه دوباره به عناصری چون حیاط مرکزی، گودال باغچه، حوض، فضاهای رابط چون هشتی وایوان و راهکارهایی نظیر کاهش ارتفاع بنا، چرخش های فضایی، وحوزه بندی کردن فضاها، مشبک کردن جداره ها متناسب با عملکرد و... در ایجاد فضای سکونت بپردازیم و درنهایت الگویی پیشنهادی برگرفته ازمصادیق مذکور در قالب طرحی برای مسکن امروز در شهرمشهد ارائه شده است

معماری ایرانی، معماری اسلامی، مسکن، مشهد