اصغر عباسی - استادیار و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس – ایران
خیراله کاکاسلطانی - دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس – ایران

محکومیت کیفری علاوه بر تحمیل مجازات، آثار و عواقب سوئی دارد که حتی پس از اجرای مجازات نیز در محکوم علیه باقی مانده و موجب برخی محدودیت ها و ممنوعیت ها بر وی می گردد، که محرومیت از حقوق اجتماعی بعنوان مجازات تبعی و قرار دارد، که به « اعاده حیثیت » ایجاد سوء سابقه کیفری از آن جمله می باشد. متقابلاً در حقوق جزای عرفی، تأسیس حقوقی موجب آن اگر محکوم علیه طی مدت معین مرتکب عمل مجرمانه ای نشده و ضمن اصلاح اخلاق و رفتار خود در صدد ارتکاب جرم نیز در آینده نباشد؛ محدودیت ها و ممنوعیت های تحمیل شده بر وی مرتفع شده و به اهلیت و حقوق اجتماعیقبل از ارتکاب نایل می گردد. در واقع اعاده حیثیت مهمترین تأسیس حقوقی است که منجر به رفع آثار محکومیت می شود. این تأسیس جزایی در کلیه سیستمهای حقوقی به رسمیت شناخته شده است و هدف آن نی ز بهبود موقع ی ت اجتماع ی مجرم ینپس از تحمل محکومیت می باشد؛ لذا این تأسیس از نظر بازگشت فرد مجرم به جامعه و بازسازی اجتماعی اهمیت بسزایی دارد.این تأسیس حقوقی سابقاً در قانون مجازات عمومی مصوب 1304 طی مواد 56 تا 59 و در قانون مجازات عموم ی 1352 ط ی مواد 57 و 58 با اقتباس از نظام جزایی کشور فرانسه پیش بینی شده بود و پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و تصویب قوانین جزایی جدید، بنا به دلایل نامعلوم نهاد حقوقی مذکور مسکوت ماند و عملاً از قوانین جزایی ایران حذف شد که منشاء مشکلات و گرفتاری های مختلفی برای اشتغال، کسب و کار و فعالیت اجتماعی محکومین و خانواده آنان و حتی جامعه گردید، تا اینکه با تصویب ماده 62 مکرر قانون مجازات اسلامی در سال 1377 ، تا حدی این نهاد حقوقی احیا و به مقررات عرفی ایراندر مقررات موضوعه « اعاده حیثیت » بازگشت نمود و سرانجام با تصویب قانون جدید مجازات اسلامی 1392 ، تاسیس حقوقی ایران به طور صریح پیش بینی گردید. بنابراین با توجه به اهمیت و ضرورت تاسیس حقوقی اعاده حیثیت، پژوهش حاضر بر آن است که تا تحولات این نهاد را در حقوق کیفری ایران مورد کنکاش و بررسی قرار دهد.

محکومیت کیفری، مجازات تبعی، اعاده حیثیت، قانون مجازات اسلامی