علی اکبر صفری سنجانی - دانشیار دانشگاه بوعلی سینا
معصومه قنبری - کارشناس ارشد دانشگاه بوعلی سینا

کلزا یکی از مهمترین دانه های روغنی به شمار می آید و پس از سویا رتبه دوم تولید جهانی را دارد . ولی کاه آن برای نشخوار کنندگان به دلیل داشتن تانن و فیبر نامناسب است . بیشترین بخش مانده های گیاهی را لینگوسلولز می سازد . لینگوسلولز دارای 30 تا %56 سلولز، 10 تا %27 و یا بیشتر همی سلولز، 3 تا %30 لینگین، 3/6 و %7/2 پروتئین است . ریز جانداران به کمک آنزیمهای آبکافت کننده ( اگزوگلوکاناز و اندو گلوکاناز ) سلولز مواد لیگنو سلولزی را فروزینه کرده و فیبر مانده های گیاهی را کاهش می دهند . هدف از این پژوهش ارزیابی توانایی برخی از قارچ های ساپروفیت در فروزینگی زیستی سلولز مانده های کلزا است . این پژوهش دارای چهار تیمار قارچی تریکودرمارئیسی، فانروکت کریزوسپریوم، تریکودرما هارزیانوم، پنی سیلیوم نوتاتوم و یک شاهد است که با سه تکرار بر روی مانده های کلزا در طرح کاملا تصادفی به اجرا درآمده است . در میان قارچ ها فعالیت آنزیم اندوگلوکاناز تریکودرمارییسی با مقدار 0/585 واحد آنزیمی بیشترین و اندوگلوکاناز تریکودرما هارزیانوم با مقدار 0/040 کمترین بود . تجزیه واریانس اندوگلوکاناز نشان داد که در سطح 5 درصد تفاوت معنی داری بین توان قارچ تریکودرما رییسی و سه قارچ دیگر وجود دارد . کارایی آنزیم اگزوکلوکاناز فانروکت کریزوسپوریوم بیشترین و اگزوگلوکاناز پنی سیلیوم نوتاتوم کمترین بود . به هر گونه ناهمانندی اگزوگلوکاناز قارچ ها از دیدگاه آماری در پایه 5 درصد چشمگیری نبود . بررسی کارایی آنزیم های سلولولیتیک قارچ ها نشان داد که تریکودرما - رییسی و فانروکت کریزوسپوریوم توان بیشتری در فروزینگی زیستی و ساخت کمپوست از مانده های کلزا دارند .

کلزا، اندوگلوکاناز، اگزوگلوکاناز، قارچ