فرهود گل محمدی - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند
محمد کریم معتمد - معاون دانشجویی و فرهنگی و استادیار دانشگاه گیلان

امروزه پرورش دام به کمک روش های علمی در امر تغذیه امکان پذیر می گردد . علم تغذیه برای حیوانات اهلی شامل شناسایی مواد غذایی و فیزیولوژی تغذیه، تهیه و تدارک ارزش غذایی عناصر مواد غذایی، نگهداری آنها و روش های تغذیه می باشد . بر این اساس حدود %70 هزینه پرورش دام های اهلی ، هزینه تغذیه آنها می باشد . تولیدات برنج می توانند منبع اصلی تأمین نیازهای اساسی غذایی بشر و دام های اهلی باشند . برنج و محصولات فرعی آن مواد خوراکی دارای نوعی تقسیم بتدی سیستماتیک بوده که بر اساس مواد خوراکی محصولات شخصی، مواد خوراکی محصولات غیر شخصی، ( تجاری ) بر اساس ماده خشک، مجموع مواد مغذی قابل هضم ) ) T.D.N و غیره انجام گرفته است . تحقیقات علمی در ایران و جهان، ارزش بالای غذایی این حصولات ثانویه را در تغذیه دام های اهلی نشان داده و متذکر شده اند . گیاه برنج در سطحی در حدود 534000 هکتار از اراضی ایران کاشت می گردد . در شرایط کن ونی کشور ایران، بیش از %90 محصولات ثانویه برنج شامل سبوس و پوشال کاملاَ نابود و بلا استفاده می مانند . همچنین افزودن تکنولوژی های مناسب موجود برای استفاده از این محصولات ثانویه را در تغذیه دام های اهلی ، راه حل بسیار مناسبی برای گسترش استفاده از این مواد می باشند اما متأسفانه این تکنولوژی ها، قابلیت کاربرد عملی در خیلی از مناطق کشاورزی و روستایی ایران را دارا نمی باشد . آموزش های ترویجی به کشاورزان ، دامداران و روستائیان در مورد پرورش حیوانات از سوی متخصصین علوم دام و تغذیه، و آموزش های ویژه برای پیشرفت این متخصصان و سایر افراد دست اندرکار در این امور، و همچنین آموزش های جهانی در این زمینه ، همگی از راهکارهای گسترش استفاده از این محصولات ثانویه برنج در تغذیه دام های اهلی می باشند . در این مقاله ، که حاصل یک پژوهش انجام شده در دانشگاه گیلان می باشد پژوهشگر به بیان نمای کلی از وضعیت محصولات کشاورزی در استان گیلان،ارزش غذایی محصولات ثانویه برنج ، مهمترین مشکلات موجود در بهره برداری از این محصولات جهت تغذیه دامها می پردازد . در پایان به نتیجه گیری از موارد ذکر شده و نقش آموزش های ترویجی در گسترش استفاده از این محصولات جهت تغذیه دامها در این راستا و بیان توصیه های کاربردی در شرایط کشور ایران می پردازند .

پرورش دام، برنج، محصولات ثانویه، آموزش، گیلان