مصرف بقایای گندم، ذرت و یونجه در خاک و اثر آنها بر توده زنده و فعالیت میکروبی

پائین بودن میزان ماده ی آلی یکی از عوامل محدود کننده فعالیت موجودات زنده در خاک های مناطق خشک و نیمه خشک به شمار می رود . از این رو، کاربرد گسترده ی و مستمر مواد آلی در این گونه خاک ها برای بهبود وضعیت کیفیت آنها و نیل به کشاورزی پایدار ضروری به نظر می رسد . با این حال، میزان و شدت فعالیت میکروبی خاک به عنوان یکی از عوامل تأثیر گذار بر کیفیت و حاصلخیزی آن در کوتاه مدت بستگی به نوع و کیفیت بقایای آلی که سالیانه به خاک اضافه می شوند، دارد . هدف این تحقیق بر رسی اثر سه نوع بقایای گیاهی شامل گندم، ذرت و یونجه بر فعالیت ( تنفس ) و میزان توده زنده میکروبی خاک در شرایط آزمایشگاه بود . آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار بر روی یک خاک لومی - رسی اجرا شد . تیمارها شامل بقایای گندم، ذرت و یونجه بعلاوه گلوکز به عنوان سوبسترای سهل الوصل برای میکروب های خاک بود . یک خاک بدون سوبسترا نیز به عنوان شاهد در نظر گرفته شد . پس از اعمال تیمارها و تنظیم رطوبت خاک در حدود 70 درصد ظرفیت زراعی، نمونه ها به مدت 94 روز در انکوباتور در دمای 25 OC قرار داده شدند و میزان تنفس میکروبی در فواصل زمانی معین مورد سنجش قرار گرفت . وزن زنده توده میکروبی به روش تدخین با کلروفرم نیز اندازه گیری گردید . نتایج نشان داد که افزودن بقایای گیاهی به خاک مورد آزمایش به طور معنی دار سبب افزایش فعالیت میکروبی خاک گردید . بیشترین میزان فعالیت میکروبی در هف ته ی اول مشاهد گردید و سپس به مرور زمان کاهش یافت اما در پایان انکوباسیون نسبتاً ثابت باقی ماند . خاک های حاوی بقایای یونجه حداکثر فعالیت میکروبی را داشتند و پس از آن بیشترین اثر به ترتیب در خاک تیمار شده با بقایای ذرت و گندم دیده شد . توده زنده میکروبی نیز روند مشابه با فعالیت میکروبی داشت . بطور خلاصه، نتایج این تحقیق نشان می دهد که -1 افزایش هر گونه ماده آلی سبب تحریک شدید فعالیت میکروبی و بهبود توده زنده میکروب ها می گردد و این اثر در اوایل مصرف ماده آلی ملموس تر است و -2 شدت فعالیت میکروبی بستگی به نوع و کیفیت سوبسترا ( بقایای گیاهی ) دارد . از این رو، مصرف مستمر بقایای گیاهی در خاک های فقیر از مواد آلی نه تنها سبب افزایش فعالیت میکروبی آن می گردد، بلکه یکی از راه های بازیافت و باز مصرف صحیح این گونه مواد در اکوسیستم های کشاورزی می باشد . در این مقاله به جزئیا ت بیشتر اثرات بقایای گیاهی بر تنفس و بیوماس خاک و نیز تنفس ناشی از سوبسترا پرداخته خواهد شد .

Keywords:

بقایای گیاهی , فعالیت میکروبی و توده زنده خاک , کیفیت خاک , خاک های خشک و نیمه خشک