ابراهیم جواهری - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان
سیدمحمد هادی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان
موسوی فضل - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان

آهنگ رشد جمعیت در کشورهای درحال توسعه ونیاز روز افزون به تولیدات کشاورزی از یک طرف و مدیریت حاصلخیزی و حفظ خاک برای توسعه سیستم های پایدار تولید غذا از طرف دیگر ضرورت استفاده بهینه از منابع آب و خاک در جهت افزایش تولیدات زراعی ، به منظور تامین مواد غذائی را روشن می سازد . افزایش تولید در واحد سطح به معنی افزایش بهره برداری از منابع آب و خاک است که خود خطر تخریب و افت ظرفیت منابع مذکور را دربرداشته نظام تولید کشاورزی را تهدید می کند . دراین راستا به منظور کاهش عوارض حاصل از بهره برداری از این منابع روش های متعددی در جهت ارتقا دانش بهره برداران منطبق با اصول علمی با تکیه بر تجارب بومی ابداع شده که مدرسه در مزرعه یکی از آنهاست . مدرسه در مزرعه شامل برنامه ریزی و آموزش یادگیری عملی در مزرعه طی یک فصل یا دوره زراعی می باشد که تمام فعالیت های مختلف در مراحل رشد محصول را در بر می گیرد . دراین روش کشاورزان در غالب آموختن مشارکتی آموزش می بینند و درجریان این آموزشها با نحوه مشاهده و یاداشت برداری از جزئیات کار و نیز چگونگی انجام آزمایش های ساده و تفسیر و تحلیل نتایج حاصل از یافته ها آشنا می شوند . این موضوع ثابت شده که کشاورزان پس از فراگیری اصول براساس نیازهای خود اقدام به تلفیق آن با تجربیات خود نموده و در این فرآیند تصمیماتی اتخاذ نموده اند که بسیار موثر و کارساز بوده است . نتیجه ارائه شده دراین نوشتار حاصل کار ترویجی یه روش مدرسه در مزرعه است که بر روی محصول کلزا در شهرستان شوش با موفقیت اجرا گردید . به طوری که عملکرد هکتاری کلزا با تغییرمدیریت از شرایط زارعین با تولید 1100 کیلوگرم درهکتار به میزان 1627 کیلوگرم درهکتار افزایش عملکرد حاصل نمود . نتایج حاصل از اجرای طرح برای گندم در منطقه حمیدیه واقع در غرب اهواز حاکی از افزایش عملکرد هکتاری گندم به میزان 700 کیلوگرم نسبت به شاهد منطقه بود . میزان راندمان کود ازت با استفاده از این روش بیش از 23 درصد افزایش نشان داد . در این مقاله با معرفی روش مدرسه درمزرعه به عنوان یکی از روش های ترویجی به منظور ارائه راهکاری برای تداوم کشاورزی پایدار آشنا می شویم . باشد تا از این راه در حفظ منابع تولید گامی برداریم .

کود - کشت بوم - مدرسه - مزرعه