نرگس جنابی نمین - دانشجوی دکترای کاربرد اقلیم در برنامه ریزی محیطی

نقش برنامه ریزان شهری سازماندهی فضایی شهرها به منظور تخصیص بهینه زمین و زیرساخت ها به انواع کاربری هاست. در واقع سوال اصلی این است که: تخصیص زمین به انواع کاربریها چگونه صورت می گیرد و نیز نحوه این تخصیص فضایی چگونه تعیین می گردد؟ برنامه ریزی شهری از طریق ساماندهی مکانیابی کانونهای صنعتی آلوده کننده و نیز سازماندهی نحوه استقرار کانونهای جمعیت و فعالیت و بالاخره طراحی ساختارهای شهری با رویکرد حداقل استفاده از تاسیسات ایجادکننده آلودگی، می تواند به بهبود کیفیت هوا بیانجامد. متأسفانه ضوابط و مقررات شهری در شهرهای واقع در جنوب آسیا دارای سابقه ای در زمینه عدم تخصیص بهینه زمین به انواع کاربریهای شهری بوده و آن نیز بر شکل و سیمای شهرها تأثیر نامطلوبی بر جای گذاشته و به تبع آن حتی مولفه های بهبود وضعیت اقتصادی و کیفیت هوای شهرها نیز تحت تأثیر قرار گرفته اند. ملحوظ داشتن نقش نیروهای بازار و مولفه عرضه و تقاضا و نیز مدیریت صحیح تخصیص منابع، نقش بسیار مثبتی می تواند در هدایت توسعه اصولی شهر و تقلیل آلودگی هوا داشته باشد بشرط آنکه با سایر سیاستهای بخشی به ویژه بخش حمل و نقل شهری هماهنگ و همسو شده باشد شکل یک شهر و الگوی توزیع جمعیت و تخصیص کاربری زمین در کیفیت هوا و به تبع آن شاخص های بهداشتی شهر، نقش ایفا می کند. ساختار و شکل یک شهر بر موقعیت و مکانیابی کانونهای آلاینده، مراکزی که جمعیت بیشترین وقت خود را آنجا سپری می کند، همچنین روی میزان خروجی آلاینده ها از طریق تاثیری که روی میزان فعالیت مراکز آلاینده دارد ، تأثیر می گذارد. تاکید این مقاله بر دو محور بشرح زیر می باشد: تأثیر بالقوه انواع ساختارهای فضایی شهر بر روی کیفیت هوا - نحوه و مکانیزم بهبود کیفیت هوا از رهگذر تغییر ساختار فضایی شهر در چارچوب برنامه ریزی شهری