مهرداد گل محمدی - کارشناس ارشد حقوق خصوصی دانشگاه تبریز

برای تحصیل تابعیت اصلی ایران براساس سیستم خاک سه راه وجوددارد که عبارتنداز کسانی که درایران متولد شده اند وپدرومادر آنهانامعلوم است، کسانی ازپدرومادرخارجی که یکی از آنها درایران متولدشده به وجود آمده باشند، کسانی که درایران پدری که تبعه ی خارجی است به وجودآمدده باشندو بلافاصله پس ازرسیدن به سن هجده سال تمام یکسال دیگردرایران اقامت داشته باشند. ودرحقوق افغانستان هم سه راه وجودارد به این صورت که اگرطفل درقلمرو کشورافغانستان تولدیافته باشد، طفل درخارج از قلمرو کشورافغانسان متولد گردد ودرعین زمان والدین وی اقامت دائمی درخارج از سرحدات کشورافغانستان داشته باشند ولی با توافق خودتابعیت افغانی رابرای طفل انتخاب کنند. طفل درخارج ازقلمرو کشورافغانستان تولدیافته باشد ولی والدین ویایکی از آنها حین تولد طفل درقلمرو کشورافغانستان اقامت دائمی داشته باشند. تحصیل تابعیت اکتسابی درایران به این صورت است که هرزن تبعه ی خارجی که شوهرایرانی اختیارکند تابعیت ایران راکسب می کند، هرتبعه ی خارجی که تحت شرایط قانون ایران تابعیت ایران راتحصیل نماید. اما درحقوق افغانستان این گونه است که تحصیل ثابت اکتسابی براثرازدواج تبعه ی خارجی با اتباع افغانستان ، دراثر درخواست اتباع بیگانه مبنی برتحصیل تابعیت افغانستان، تحصیل تابعیت اکتسابی فرزندان کمترازهجده سال وهمسربیگانه که بااتباع افغانی ازدواج کرده اند. ازدست دادن تابعیت درحقوق ایران بدین صورت است که براثراقدام خودتبعه وموافقت دولت که به آن ترک تابعیت گفته می شود، ازدست دادن تابعیت ازسوی زن ایرانی که براثرازدواج بابیگانه ازدواج ایجادمی شود، ازدست دادن تابعیت ایران براثرسلب تابعیت تحت شرایطی ازسوی دولت. اما درقانون افغانستان بدین صورت است که براثر اقدام خود تبعه تحت عنوان ترک تابعیت وبراثرردتابعیت افغانستان. بازگشت به تابعیت ایران از دوطریق ممکن است اول بازگشت ارادی خوداتباع ایرانی به تابعیت ودوم بازگشت زن ایرانی به تابعیت پیشین خودبراثرطلاق یا فوت شوهرش. اما درحقوق افغانستان تنها یک راه برای بازگشت به تابعیت افغانستان وجوددارد آن هم بازگشت ارادی خود تبعه بعدازترک تابعیت می باشدکه می بایست براساس مقررات دولت افغانستان وصورت گیرد.

تابعیت ،اقامتگاه ،ایران ،افغانستان