سمانه جعفر محمدی - دانشجوی دکتری معماری دانشکده هنر دانشگاه تربیت مدرس
مهدی حمزه نژاد - دکتری معماری عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت

هنرمند مسلمان بخاطر نتایج مادی کار یا ارضای حس زیباشناسی اثرهنری را خلق نمی کند بلکه همواره می کوشد تابارمز و کنایه، متعالی ترین حقایق خلقت را در قالب های مادی به نمایش بگذارد. از جمله این رموز، هیجان و آرامش موجود دربنای مسجد است که بررسی آن هدف این مقاله خواهد بود. درباره ضرورت آن باید توجه کردکه برخی مساجد معاصر، بی توجه به جنبه های متعالی ساخته می شوند و جایی برای ظهور و بروز این احساس ها بجا نمی گذارند. فرضیه مقاله آن است که در مساجد سنتی، معماران با بهره گیری خلاقانه از عناصر نور، رنگ و کاهش ماده و سبککردن آن، موفق به پدیدار ساختن این مفاهیم هیجان و آرامش در بیننده می شوند. نمونه هایی که در مقاله بررسی می شود جزئیات آن را آشکار خواهد ساخت. به این منظور، نخست به بررسی نظری مفهوم هیجان و آرامش پرداخته می شود. سپس برخی آیات قرآن و روایاتمربوط در این رابطه مطرح شده و سرانجام تلاش می شود تا ویژگیهای کالبدی فضایی ای را که تجلی کننده چنین - مفاهیمی هستند در معماری مساجد یافته و عناصری که در این دلالت، مؤثر هستند، شناسایی شوند. روش پژوهش، استدلال منطقی است و در بررسی مورد پژوهی (CASE STUDY) ، مشاهده برروی مساجد دوره های مختلف معماری ایرانی است. دستاورد این مقاله آن است که منظور از آرامش، آرامشی فراتر از آرامش های دنیوی آرامش معنوی وهیجان نیز فراتر ازمفهوم برانگیخته شدن است.

هیجان، آرامش، مسجد