سیدجواد موسوی - کارشناس ارشد تاریخ اسلام دانشگاه باقر العلوم (ع)قم

فرقه بابیت توسط جوانی شیرازی به نام سید علی محمد باب متولد سال 1111 ش / 1321 ه.ق تاسیس شد . قیام ودعوت او معاصر با حکومت محمد شاه قاجار و اوایل حکومت ناصر الدین شاه قاجار بود . پس از اینکه سید کاظم رشتی از سران فرقه شیخیه درگذشت ، پیروان او به کنکاش برای یافتن جانشینی جدید برای او ادامه دادند و تا اینکه یکی از آن ها در شیراز با سید علی محمد باب که قبلا از شاگردان سید کاظم بود ، آشنا شد . گروهی از شیخیه به وی روی آوردند و این افراد که 11 تن بودند به تبلیغ برای باب پرداختند و دعوت او را گسترش دادند . سید علی محمد باب ، آیاتی ساخت و تفسیرهایی برای قرآن نوشت و کتابی هم به نام بیان به رشته تحریر درآورد . در شیراز و اصفهان و تبریز در مجالس پرسش و پاسخی که برگزار شد ، وی در پاسخگویی به علمای مذهبی ناتوان ماند و تنبیه شد و توبه نامه ای هم نوشت . اما ادعای او پایانی نداشت و به همین سبب در سال دوم سلطنت ناصرالدین شاه به مرگ محکوم شد و در 32 شعبان 1311 کشته شد . پس ازمرگ، یارانش در شهرهای مختلف شورش کردند و سرانجام به دو فرقه بهائیت و ازلیت تقسیم شدند . این نوشتار برآن است تا فرقه بابیت را از لحاظ نظامی اجتماعی مورد بررسی قرار دهد و پاسخی به این پرسش که آیا باب – و یارانش قصد برقراری نظامی استیلایی را داشتند یا تنها در پی آن بودند تا به نوعی سلطه دینی اقتصادی دست یابند

سید علی محمد ، بابیت ،ازلیت، سید کاظم رشتی