طاهره ایشانی - استادیار زبان و ادبیات فارسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. تهران

ادبیات هر کشوری، آیینهی تمامنمای رویدادها، آیینها، رفتارها، تلاشها و اندیشههای جامعهی خویش است؛ به طوری که میتوان آن را زبان حال و شناسنامهی یک ملت دانست. بنابراین میتوان ادبیات و بویژه شعر را بستری مناسب برای بررسی مسائل اجتماعی دانست. از سوی دیگر، ادبیات متعهد، ادبیاتی است وابسته به مختصات و ویژگی های اجتماعی وسیاسی در هر دورهی تاریخی و مدعی است که با تاثیر بر تمام یا بخشی از جامعه، آن را در رسیدن به اهدافی مانند: رفع تبعیض و بی عدالتی،رسیدن به آزادی، رفع معضلات و عقب ماندگی های فرهنگی و فکری و حتی برخی اهداف سیاسی کمک می کند. شهریار، شاعر برجستهی معاصر ایران که در زمینههای مختلف اجتماعی، سیاسی ، عاطفی و شخصی اشعاری سروده؛ از جمله شاعرانی است که نه تنها به بیان احساسات و عواطف شخصی خویش در شعرش پرداخته؛ بلکه نسبت به اجتماع و مردم نیز توجه داشته و اشعاری مردمی، اجتماعی ومتعهد سروده است. در این پژوهش، با استفاده از منابع کتابخانهای و به روش توصیفی- تحلیلی، ضمن تحلیل محتوایی اشعار فارسی دیوان شهریار؛ بازتاب گفتمانهای اجتماعی موجود در جامعه در شعر او نیز بررسی و تحلیل میگردد.

شعر معاصر، شعر متعهد، شهریار، گفتمان سیاسی، گفتمان اجتماعی