زهرا نوری - کارشناس ارشد جامعه شناسی
حسین ابوالحسن تنهایی - عضو هیات علمی دانشگاه تهران مرکز
ایمان علی بابا محمودی - کارشناس ارشد جامعه شناسی

مثنوی معنوی اثرمولانا جلال الدین محمدبلخی حاوی مفاهیم عمیق اجتماعی است که به نظر می رسد ازدیدگاه جامعه شناختی کمتر موردتوجه واقع شدها ست باعنایت به وسعت این اثریکی ازحکایات آن انتخاب و ازمنظر جامعه شناسی ادبیات و باتکیه برنهادهای موجود مورد بررسی و تحلیل قرارگرفت دراین پژوهش بااستفاده ازتکنیک تحلیل محتوا عناصرموجود درنهادهای خانواده دین اموزش و پرورش اقتصادوسیاست درحکایت شاه و کنیزک ازدفتر یکم مثنوی شریف شناسایی وانواع دیالکتیک و رابطه ی دیالکتیکی این عناصر براساس اسلوبهای پنج گانه گورویچ و همچنین مکتب کنش متقابل نمادین بلومر مورد بررسی قرارگرفتند فرضیات مطرح شده دراین مقاله دیالکتیکی بودن تحلیل های مولوی درمثنوی چنداسلوبی بودن آن و دیالکتیکی بودن تعریف نهاد ازمنظر مولانا پاسخ داده شدند که باتوجه به تحلیل عناصر و تحلیل محتوای صورت گرفته برروی ادبیات مورد پژوهش مشاهده گردید از194بیت این حکایت 165 بیت دارای انواع دیالکتیک می باشند که انواع دیالکتیک به ترتیب فراوانی عبارتنداز: هم فراخوانی 48/53درصد دیالکتیک تکمیلی 22/17درصد دیالکتیک ابهام 18/41درصد دیالکتیک قطبی 5/85 درصد و تقابل مناظر 5/02 درصد باتوجه به نتایج این پژوهش مولوی دراشعار خود ازاسلوبهای پنج گانه دیالکتیکی بهره جسته است و درساختارنهادهای موجوددرحکایت شاه و کنیزک هرپنج اسلوب دیالکتیک مشاهده شدند

تحلیل دیالکتیک ، نهاد ، جامعه ، اسلوبهای دیالکتیکی