بررسی نقش تغییر کاربری اراضی در تغییر وضعیت هیدرولوژیکی و ایجاد سیل در حوضۀ آبخیز رودخانۀ مادرسو

حوضۀ آبخیز رودخانۀ مادرسو که حوضۀ آبخیز سد گلستان نیز محسوب می شود در سالهای اخیر به یکی از مناطق سیل خیز کشور تبدیل شده است . عوامل متعددی در ایجاد و وقوع سیل موثر است، از جمله آن می توان به تغییرات شرایط آب و هوایی و تغییرات خصوصیات فیزیکی حوضه ها اشاره کرد . تغییر در پوشش گیاهی که عامل اصلی آن دخالت بشر است باعث تغییرات عمده ای در وضعیت هیدرولوژیکی حوضه ها می باشد . در این تحقیق حوضۀ آبریز رودخانۀ مدارسو به جهت وضعیت آن در وقوع سیلابهای مخرب انتخاب شده و نقش تغییرات پوشش گیاهی در این منطقه بر ایجاد سیل و رواناب حوضه مورد مطالعه قرار گرفته است . با تهیه تصاویر ماهواره ای از منطقه در دو مقطع زمانی و استفاده از روشهای سنجش از دور ابتدا نقشه کاربری اراضی و پوشش گیاهی حوضه تهیه گردید . پس از آن با توجه به خصوصیات فیزیکی حوضه مقادیر شمارة منحنی نفوذ برای هر کاربری و حوضه برآورد و سپس با بکارگیری مدل هیدرولوژیک SCS مقادیر رواناب و دبی پیک لحظه ای در هر دو مقطع زمانی تعیین گردید . نتایج بدست آمده نشان می دهد بدلیل تغییر کاربری اراضی و کاهش محسوس در پوشش گیاهی منطقه میزان تولید رواناب و دبی پیک لحظه ای به میزان قا بل توجه ای افزایش یافته است . بطوریکه میزان شمارة منحنی نفوذ حوضه به میزان 12/9 درصد افزایش یافته است و میزان افزایش رواناب به ازاء دوره بازگشتهای 2، 5، 10، 25، 50، 100 و 200 ساله به ترتیب به میزان 602 %، 294 %، 136 %، 79 %، 58 %، %46 و 37 درصد طی دورة مطالعه اف زایش یافته است . میزان افزایش دبی پیک لحظه ای بدست آمده از مدل سازمان حفاظت خاک آمریکا در دورة بازگشتهای 2، 5، 10، 25، 50، 100 و 200 ساله به ترتیب به میزان 765 %، 385 %، 191 %، 121 %، 96 %، %80 و %69 افزایش داشته است .

Keywords:

کاربری اراضی , کنترل سیل , مدل SCS , آبخیزداری , سنجش از دور