ریباز ناظری - دانشجوی کارشناسی ارشد فیزیولوژی دام دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج
لادن اسماعیل زاده - استادیار گروه علوم دامی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، ایران
محمدامیر کریمی ترشیزی - استادیار گروه پرورش و مدیریت طیور، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

به منظور بررسی پاسخ ایمنی همورال و برخی از متغیرهای بیوشیمیایی سرم بلدرچین تخمگذار با جیره های حاوی سطوح مختلف پودر کرم خاکی و ورمی هوموس، تعداد 280 قطعه بلدرچین ماده نژاد ژاپنی با میانگین وزنی 105 گرم و در سن 30 تا 70 روزگی در قالب طرح کاملاً تصادفی با 7 تیمار (شاهد، 0/5، 1، 2، 3، 4، 5 درصد جیره) و 4 تکرار و 10 نمونه در هر تکرار، که در همه ی تیمارها غیر از تیمار شاهد مقدار 0/8 درصد نیز ورمی هوموس اضافه گردید. در سن 65 روزگی از هر تکرار یک نمونه به طور تصادفی کشتار و نمونه خون به منظور ارزیابی صفات بیوشیمیایی خون به آزمایشگاه ارسال گردید. نتایج این آزمایش نشان داد که سطوح مختلف پودر کرم خاکی در جیره های حاوی ورمی هوموس تأثیر معنی داری بر پاسخ سیستم ایمنی نسبت به SRBC و نیوکاسل نداشت (P>0/05). اما جیره های حاوی 4 درصد پودر کرم خاکی نسبت به تیمار شاهد و تیمار حاوی یک درصد پودر کرم خاکی به طور معنی داری بیشترین مقدار پاسخ ایمنی نسبت به آنفولانزا را نشان داد (P<0/05). جیره های حاوی 1 درصد پودر کرم خاکی موجب افزایش معنی داری در سطح گلبول قرمز، پروتئین کل، کلسیم و گلوبولین خون بلدرچین تخمگذار شد (P<0/05). در تیمار حاوی 1 درصد پودر کرم خاکی نیز به طور معنی داری موجب افزایش غلظت فسفر خون شد (P<0/05). با توجه به نتایج این پژوهش استفاده از پودر کرم خاکی در سطح 1 درصد جیره تدثیر مثبتی بر پاسخ سیستم ایمنی و فراسنجه های خونی بلدرچین تخمگذار می تواند داشته باشد.

ورمی هوموس، پودر کرم خاکی، بلدرچین، فراسنجه های خونی، سیستم ایمنی