بررسی نقش مدارس و رسانه ها در پیشگیری از اعتیاد

در میان رسانه های جمعی، رادیو و تلویزیون از لحاظ آموزش غیر رسمی جایگاه ویژه ای دارند. اگر از خصلت سرگرم کننده تلویزیون و رادیو بگذریم این وسایل به دلیل برد وسیعشان از بهترین وسایل آموزشی و فرهنگی هستند که هم اکنون در اختیار جوامع و کشورهای مختلف قرار دارند. وسایل ارتباط جمعی بخصوص در جوامع جدید که در آن با از بین رفتن نسبی مسلک ها و جماعت ها مواجه هستیم با افرادی روبرو می شوند که در انبوه وسیع شهر و با کاستی و روابط سنتی در تنهایی بی سابقه ای بسر می برند. در چنین شرایطی صدای رادیو و تصویر تلویزیون و یا نوشته روزنامه ابزاری است در راه احساس تعلق اجتماعی. با خواندن روزنامه حس می کنیمف پس احساس اشتراک، تعلق و پیوند متقابل خواهیم داشت. با مطالعه روزنامه و یا شنیدن رادیو از حوادث محیط پیرامون خود با خبر می شوید. مطالعات نشان داده است که هر چه میزان مطالعه روزنامه و شنیدن رادیو و غیره کاهش می یابد به همان نسبت مشارکت اجتماعی به عنوان شاخصی از احساس تعلق به جامعه کاستی می یابند. رسانه ها در کنار نهادهای دیگری که طرز تفکر جامعه را می سازند، نقش عمده ای را ایفا می کنند. بررسی های روانشناسی اجتماعی در زمینه نقش و قدرت رسانه ها نشان می دهد که رسانه های گروهی دارای چنان قدرتی هستند که می توانند نسلی تازه در تاریخ انسان پدید آورند؛ نسلی که با نسل های پیشین از جهت فرهنگ، ارزش ها، هنجارها و آرمانها، بسیار متفاوت است. رسانه ها از طریق ارائه ی هنجارهای خاص اجتماعی، به افراد تلقین می کنند که رفتار ارائه شده در رسانه ها، رفتار مناسب اجتماعی است. امروزه همه رسانه ها، کارشناسان و صاحبنظران یکی از بزرگترین معضلات دنیای معاصر را مسئله اعتیاد می دانند. اعتیاد به مواد مخدر از چنان ابعاد وسیع آسیبی برخوردار است که بی اغراق می توان از آن به عنوان هیولای بزرگ زندگی بشری نام برد ولی باید به این امر نیز توجه کرد که رسانه های جمعی ما برای مهار این غول بی شاخ و دم تا چه اندازه از قدرت عظیم خود بهره گرفته اند. متلاشی شدن شخصیت فردی، نابودی نهاد خانواده، افزایش انواع دیگر آسیب ها و جرایم اجتماعیف کاهش بازدهی کاری و شغلی، افزودن بر افراد بی کار و سربار جامعه، اشغال تخت های بیمارستانیف کاهش نرخ بهداشت عمومی و ده ها عارضه دیگر مگی وابستگی تام به میزان معتادان یک جامعه دارد. برخی از محققان در این فرآیند برای رسانه ها به عنوان حلقه اتصال و رابطه کارگزاران و مردم اهمیت خاص و ویژه ای قائل هستند. به این ترتیب رسانه ها اعم از دیداری و شنیداری نقش ممتازی در جلب مشارکت های مردمی دارند. رسانه ها در بحث پیشگیری از عتیاد می توانند اولاً موضوع را برای مخاطبان خود برجسته و از اهمیت خاص برخوردار نمایند و با وارد شدن به عرصه های مبارزه با اعتیاد و نشان دادن اولویت ها، افکار عموم مردم را به موضوع کاملاً حساس نمایند. به این ترتیب یک اتفاق نظر در باره اهمیت موضوع و مقابله با آن شکل می گیرد. دومین موضوعی که رسانه ها در بحث پیشگیر از اعتیاد می توانند کمک نمایند، مشارکت در امور است. مشارکت موضوعی نیست که شهروندان بتوانند بدون هماهنگی انجام دهند. بلکه باید بین شهروندان و کارگزاران ارتباط برقرار گردد و رسانه بهترین وسیله ی ارتباطی در این راستا است. سومین موضوع در بحث رسانه، آموزش مشارکت است. آموزش مشارکت از موضوعاتی است که در کشورهای در حال توسعه کمتر به آن پرداخته شده است. چهارمین موضوع، نحوه اجرای مشارکت شهروندان است. شهروندانی که هر کدام وظایف خاصی را به عهده دارند و باید اعمال خاصی را انجام دهند. در نهایت پنجمین موضوعف تداوم آموزش و مشارکت است. رسانه می تواند در این خصوص با ایجاد انگیزه در شهروندان و برجسته کردن اهمیت موضوع، نقش بسزایی داشته باشد. در این مقاله نویسنده به بررسی نقش رسانه و مدارس در پیشگیری از اعتیاد می پردازد. برای این منظور ابتدا نویسنده اعتیاد را تعریف نموده و سپس آمار دانش آموزان معتاد در ایران را بررسی می کند. در ادامه به بررسی نقش مدارس در پیشگیری از این معضل پرداخته و راهکارهایی را نیز ارائه می کند. نویسنده در نهایت به این نتیجه می رسد که تعداد معتادان ایران از 5/1 میلیون تا 6 میلیون نفر به طور رسمی و غیر رسمی اعلام شده است. هر یک از این آمارها که درست باشد یک فاجعه است؛ چرا که اغلب قریب به اتفاق این معتادان، جزو اقشار جوان و نیروی کار و فعال جامعه محسوب می شوند. سیاست بیمارنگاری معتادان بجای مجرم انگاری آنها که در سال های اخیر اتخاذ شده، توانسته تا حدی به درمان معتادان کمک کرده و راه بازگشت آنها را به سوی جامعه بازکند. راه اندازی ده ها و صدها مرکز ترک اعتیاد و بازپروری و درمان معتادان در کشور در همین راستا بوده است. اجرای طرح های ویژه درمان معتادان مانند توزیع شربت تریاک یا توزیع سرنگ در محل ها و اماکن آلوده از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز بخشی از اقدامات دستگاه های ذیربط در حوزه درمان معتادان و متوقف کردن روند اعتیاد در کشور به شمار می رود. در این راستا بالا بردن سطح آگاهی مردم نسبت به اثرات مخرب مصرف مواد مخدر، مجازات قانونی و مشارکت با پلیس در پاکسازی اجتماع و مبارزه با بنیان براندازهای خانواده در این راه از طریق رسانه ها از اهمیت فراوانی برای آگاه سازی مردم برخوردار است. باید یک عزم جدی و ملی برای رفع این معضلات در میان تمام مسئولان به وجود بیاید که در ابتدای امر باید این مسئولان سعی کنند که واقعیتها را بپذیرند و بپذیرند که اعتیاد دیگر آنچنان تبدیل به معضل روزمره ای شده است که نمی توان با انکار و نادیده گرفتن آن از وظیفه حل این معضل شانه خالی کنند. رسانه ها در پیشگیری از اعتیاد به عنوان معضل جالشی نباید نقش و رسالت آموزشی خود را فراموش کنند. باید در یک فضای همفکری، تعامل و همکاری رسانه ها و فعالان حوزه های اطلاع رسانی را نسبت به انجام وظیفه و رسالت خود در حوزه پیشگری از اعتیاد آگاه ساخت چرا که قلم تأثیر گذار رسانه ها و خبرنگاران می تواند تله دشمن و تلاش آنها را در گسترش اعتیاد خنثی کند.

Keywords:

اعتیاد , نقش مدارس , نقش رسانه