حامد حیاتی - دکتری
علی اسدزاده مقدم - دانشجوی کارشناسی ارشد
فاطمه رادفر - دانشجوی کارشناسی ارشد

با توجه به حکومتهای مذهبی که براساس دیدگاههای ایدئولوژی اسلامی در شکل گیری ساختارهای شهری تاثیر بسیار داشته است باید به این امر نوجه ویژه ای نمود که حکومت در دوران گذشته و حال بر پایه سه محور اقتصاد و سیاست و مذهب شکل گرفته است. که از ارکان مهم قدرت مذهب بوده است که مساجد پایگاه اصلی مذهب در جامعه به شمار می رود . از این رو نقش مساجد در شکلگیری و روند توسعه شهری بسیار پررنگ است که با بررسی آن میتوان تاثیر آن و جایگاه فرهنگی در توسعه اجتماعی را بدست آورد. مسجد به عنوان یکی از نیایشگاههای اصلی جهان اسلام همواره مورد توجه قرار داشته و نقش آن در شهرسازی اسلامی و پلانهای شهری نیز مد نظر بوده است. هدف ازاین پژوهش بیان نقش جلوخان در پیوند مساجد بافضای شهری است که در ابتدا به تعریفمسجدو شهر،شهر از دیدگاه اسلام و حکومت اسلامی به بیان سیر تحول بنا مسجد، جایگاه مسجد در تحولات شهرهای ایرانی اسلامی در پنج دوره تاریخی پرداخته شده است.که در ادامه به اصول معماری اسلامی و نقش جایگاه موقعیت قرارگیری مساجددر سطح شهرمی پردازیم .هدف از این پژوهش دستیابی به پیوند معماری مساجد با معماری شهری ،جایگاه و نقش مساجد درکالبد شهری ومحله ای،آشنایی با آسیب شناسی نقش مساجد در ساختارهای فضایی و کالبدی شهرهمچنین بررسی ارتباط مسجد باسایر عملکردهای شهری می باشد .که در ادامه این مباحث به بیان پدیده مسجد، روش ساخت ،مولفه های فرم ،شکل و ظاهر مساجد ،ساختمان و اجزای تشکیل دهنده آن پرداخته که در نتیجه با تاکید بر نقش جلوخان در مساجد به پیوند مسجد به عنوان مرکز ثقل فضای شهری دست خواهیم یافت.

مسجد، شهر،جلوخان، معماری اسلامی