پتامین آسایش و ایمنی در طراحی لوازم و محیط های زندگی و کار با استفاده ازاندازه های بدن انسان ایرانی

هر فرد برای اینکه بتواند به فعالیت های مورد نظر خود بپردازد، نیاز به حداقل فضای لازم دارد، به گونه ای که بدون آسیب دیدن ویا آسیب رساندن به سایر افراد و اشیاء اطراف خود، قادر به حرکت و فعالیت باشد . لذا، در دست داشتن اندازه های بدن انسان ( آنتروپومتری ) و مجموعه ای متشکل از ابعاد جسمی و فیزیکی همراه با دیگر ویژگیهای او مانند ارتباط با افراد دیگر و اشیاء و لوازم اطرافش ( ارگونومی ) ، دارای اهمیت بسزایی در برقراری و حفظ شرایط آسایش و ایمنی فرد در یک سیستم .میگردد گرچه انسانها اندازه های متفاوتی دارند، لیکن این اندازه ها در مناسب سازی و تعیین ابعاد لوازم، فضاها، فاصله های دسترسی و حریمها . نقشی اساسی دارند . در طرحهای معماری، سعی براین است تا اساس کار که روی آسایش انسان بنا گردیده در وهله نخست، با کاهش نگرانیهای فرد در برابر وضعیت جسمی خود، توام باشد . این امر بویژه، در طراحی برای شرایط خاص، نوع فعالیت و سنین متفاوت وبرای تواناییهای محدودتر، از درجه اهمیت بالاتری برخوردار می گردد . برخورداری از ایمنی جسمی به هنگام حرکت و سکون و ضرورت استفاده بهینه از لوازم، تجهیزات و فضاها موجب گردیده تا مطالعات و تحقیقات بیشتری توسط پژوهشگران جهت تامین نیازهای اطلاعاتی علوم مختلف در این زمینه، انجام شود . لیکن بررسی سازگاری این اطلاعات، و طرحها و تولیداتی که بر اساس آنها تهیه می شوند با شرایط و نیازهای هر کشور ضروری .است نظر به اهمیت وجود اطلاعات پایه در زمینة دانش مهندسی انسانی و حرکت موجب گردید تا در مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن نسبت به تهیه آماری از آن دسته از ابعاد بدن انسان ایرانی که بیشترین استفاده را در طراحی معماری دارا می باشند، اقدام شود . در این تحقیق تعداد ٢٨ اندازه از ابعاد بدن، از حدود ١٥٠٠ نمونه ( زن – مرد ) از قومیتهای گوناگون مورد اندازه گیری قرار گرفتند . نتایج اطلاعات گردآوری شده، پس از تحلیلهای آماری و پردازش رایانه ای، به شکل جداول، نمودار و جداول مربوط به گامها از %٥ تا %٩٥ ارائه شده اند . در تحلیلی دیگر، نتایج کسب شده با مقادیر مشابه که توسط دیگر موسسات مرتبط با موضوع در جهان ارائه گردیده اند، مورد مقایسه قرار گرفته و موارد تفاوت به صورت مقدار عددی بیان شده اند . در تحقیقاتی دیگر این اطلاعات همراه با اصول ونکات دیگری به صورت استاندارد و ضوابط ابعادی برای طراحی معماری ارائه شده اند که تعدادی از آنها ومواردی چند از کاربرد آنها در این مقاله بیان میگردد . از اطلاعات ارگونومی ایران علاوه بر تهیه ضوابط ابعادی برای طراحی معماری وتولید اجزا ساختمانی و لوازم وتجهیزات، و چیدمان فضاها، می توان در سایر علوم و برای طراحی ابزارهای کار،لوازم ارتوپدی، ورزشی، تهیه پوشاک، طراحی وسایل نجات، خودرو، قطار،وغیره، و ارائه ضوابط ابعادی برای سفارشات و تبادلات تجاری با خارج، وبسیاری موارد دیگر استفاده .نمود