محمد تقی قزلسفلی - عضو هیات علمی دانشگاه مازندران

از یک دهه ی پایانی سده ی بیستم، هم زمان با گسترش دامنه ی جهانی شدن در عرصه ی اقتصادی و سیاسی، عرصه ی علوم انسانی هم با چالشهای جدید معرفت شناختی مواجه شد. این چالش نوپدید که ابعاد شالوده شکن و رادیکال دارد با تحولات فرهنگی موسوم به پست مدرنیسم همراه شده است. بر این اساس می توان گفت در طول یک سده ی گذشته علوم انسانی سه چالش عمده را پشت سرگذاشته اند: چالش ناشی از اثبات گرایی (پوزیتیویسم) که محدوده ی زمانی نیمه قرن نوزده تا اوائل سده ی بیست را در برمی گیرد. در مقطع بعدی زمانی یعنی دهه های سی و چهل قرن بیستم تا چن دهه ی بعدی شاهد چالش ناشی از تاریخی گرایی هستیم. و عموما از سه چهار دهه ی اخیر فغضای نظریه پردازی دستخوش نا ارامی از سوی شالوده شکنان پست مدرن شده است.تردیدی نیست که در فضای چنین چالشی است که علوم انسانی باردیگر نه تنها در کشور ها بل در بسیاری جوامع، به موضوع روز تبدیل شده است. مقاله ی حاضر در ذیل این پرسش واره که چه چالش های معرفتی بر سر نظریه پردازی حادث شده است، به توصیف تحلیلی انتقادی سه پارادایم معرفت شناختی می پردازد. این مقاله تلاشی است در چارچوب رهیافت پارادایم های کوهن و از این دیدگاه به برخورد و گذار نظام های پارادایمی پرداخته است.

پارادایم، کوهن، علوم انسانی، اثبات گرایی، تاریخی گرایی، پست مدرنیسم