ناصر قجری - معاون آموزش متوسطه اداره کل آموزش و پرورش استان فارس ،دانشجوی دکتری تعلیم و تربیت اسلامی

هدف کلی این پژوهش ارائه چارچوب تربیتی انسان براساس اختیار می باشد. لذا جهت نیل به این هدف اصلی، ابتداً مبانی انسان شناسی و سپس بحث جبر و اختیار از دیدگاه علامه مورد دقت و بررسی قرار می گیرد. و در نهایت به ارائهی چارچوبی مفهومی از تربیت انسان، در استناد به نقش و جایگاه مفاهیم جبر و اختیار بپردازد. پارادایم تحقیق کیفی است. داده های مورد نیاز در این پژوهش با روش سند کاوی جمع آوری شده است. تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده با رویکرد توصیفی- تفسیری؛ و روش تحقیق، متکی به روش استقرایی و غیر حدوثی است. در این پژوهش منابع و اسناد مورد بررسی با محوریت تفسیر المیزان علامه بوده؛ اگرچه سایر منابع و کتب علامه از نظر دور نبوده است. در نظرگاه علامه انسان موجودی شریف و کریم است. شرافت او قائم به روح اوست. انسان صاحب اختیار و اراده است؛ اما این اراده انسان در طول اراده خداست. انسان نه مجبورصرف است که از خود هیچ ارادهای نداشته باشد؛ و نه مختار مطلق است که به حال خود واگذاشته شده باشد. تربیت و رشد انسان باید تابع قدرت اختیار و اراده او باشد. از نظر علامه اصل اختیار و اراده باید در تمامی مولفه ها و عناصر تربیت، نظیر مربی، متربی، هدف ، روش، محتوی، وسیله و ارزشیابی نقش محوری و اساسی داشته باشد. تربیت موثر، پویا و مسئولیت آفرین متاثر از قدرت انتخاب و اختیار انسان است.نتیجه و برایند این پژوهش می تواند برای علاقه مندان و اصحاب فکر و اندیشه و نیز دست اندرکاران تعلیم و تربیت، زمینه ی مناسبی برای تحقیقات و پژوهش های بعدی و نیز جهت اجرایی کردن آن در عرصه تربیت مفید و مؤثر باشد.

انسان، جبر، اختیار، تربیت