سیده لیلا تقوی سنگدهی - استادیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشگاه زنجان
بهرام امانی چاکلی - استادیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشگاه زنجان

نظم و امنیت دغدغه همیشگی تمدن بشری بود. در طول تاریخ برای برقراری این دو مساله تلاش بسیاری شد وقوانین متنوعی وضع گردید. در برقراری نظم و امنیت اگرچه به عناصر مختلف مثل نوع قوانین، نحوه اجرا، وضع محیطی و نیروی انسانی توجه شده است، اما شاید به تحلیل روان شناختی و جامعه شناختی مردم که بدون آنان هیچ نظم و امنیتی پایدار نخواهد بود، کمتر توجه شد. این مقاله با همین رویکرد به روش توصیفی- تحلیلی کوفه را به عنوان نمونه شاخص از شهری با مردمی نظم گریز از آغاز تأسیس تا پایان دوره اموی 17-132ه.ق مورد بررسی قرار داد. این بررسی نظم گریز بودن مردم کوفه را به وضوح در حوادث ایام حکومت امام علی (ع) و به خصوص در مقابله کوفیان با سپاه معاویه، در زمان امام حسن(ع) و صلح ایشان با معاویه ، در قیام امام حسین(ع)، در قیام مختار و شورش ها و قیام های متعدد دیگر، نشان می دهد. این ویژگی مردم مرهون دلایل مختلف است از جمله می توان اشاره نمود به اینکه؛ فرهنگ و اندیشه بدوی همچنان در زندگی مردم جریان داشت، خصوصیات روحی و روانیمردم بر پایه قبیله و تعصبات اعراب شمالی و جنوبی استوار بود، ثروت سرازیر شده از جریان فتوحات به خصوص فتح ایران مردم را دچار نوعی دوگانگی در گفتار و کردار نمود، مردم این شهر با ویژگیهای فردی و اجتماعی مثل عجول بودن، دمدمی مزاج بودن، بی ارادگی و سست رایی، منفعت طلبی، نداشتن بصیرت و هرج و مرج طلب بودن شهره بودند و..

کوفه، طبقات اجتماعی مردم، شخصیت شناسی مردم کوفه، فرهنگ قبیله ای، نظم گریزی