سیدعلی نکویی نائینی - کارشناس ارشد سازمان تعاون روستایی استان اصفهان، اصفهان، ایران

امروزه اکثر مردم به ویژه روستاییان در کشورهای در حال توسعه از دسترسی به خدمات مالی چه در قالب تسهیلات و یا پس انداز محروم هستند و این پدیده موجب گرفتار شدن آنها در پدیده نابرابری بین خانوارهای شهری، روستایی و اساساً فقر گردیده است. با گذشت بیش از نیم قرن تجربه توسعه و توسعه روستایی در کشور هنوز هم این مهم دستخوش نوعی بلاتکلیفی و درگیر نگرشی دیوان سالارانه بوده است که هنوز نتوانسته استپاسخ ها و راه حل های مناسب خود را در این خصوص بیابد. یکی از رهیافت های مطرح شده در دو دهه اخیر به منظور تسریع فرآیند سرمایه گذاری و تقویت نیازهای مالی و پس انداز در مناطق روستایی، توانمندسازی جوامع روستایی و فقرزدایی از طریق ارتقاء بهره وری با تاکید بر به کارگیری اعتبارات خرد بوده است. این رهیافت با برخورداری از ویژگی های گروهی بودن، قابلیت انعطاف، مردمی بودن و تکیه بر عدالت اجتماعی، پایداری،سودآوری، ایراد امنیت، فقر ستیزی و توانمندسازی، می تواند همنوای توسعه روستایی باشد و به عنوان یک مکانیسم قدرتمند برای اجرای آن مورد استفاده قرار گیرد. امروزه این رهیافت به عنوان یک استراتژی مهم جهت فقرزدایی در بسیاری از کشورها و در راستای اهداف توسعه مطرح می شود که با آموزش و اصلاح ساختار مالی در سطح روستاها باعث به جریان انداختن سرمایه به عنوان موتور رشد اقتصادی کشور و اساس و پایه فقرزدایی گردیده است. در این رهیافت توانمندسازی فقرا از طریق تامین بستر لازم و تسهیل شرایط اقتصادی و اجتماعی که از اصلی ترین چالش ها بوده است، مطرح می شود. در این رابطه با توجه به گسترش کمی و کیفی صندوق های اعتبارات خرد در شرکت های تعاونی روستایی، در سال 1389 تحقیق مورد نظر در دو فاز کمی و کیفی (شروع کیفی و تداوم پذیری کمی) اجرا گردید. در فاز کمی، نوع تحقیق کاربردی بوده و به روش ترکیبی همبستگی، همخوانی و توصیفی انجام گرفته است. در بعد کیفی، روش تحقیق از نوع اکتشافی )محور اصلی تحقیق( بوده و از روش مطالعه موردی و تکنیک ارزیابی سریع روستایی استفاده شده است. نتایج به دست آمده از تحقیق نشان می دهد که صندوق ها از اثرات اجتماعی عدیده همانند زمینه سازی جهت فعالیت مشارکتی، فعال سازی اجتماعی، اثرات اقتصادی همانند جهت دهی به منابع تولید و اشتغال زایی موثر بوده اند. عمده ترین عامل موثر بر موفقیت، در اندازه مناسب وام های اعطایی به اعضاء و توجه به نظرات آن ها در روند تصمیم گیری های مهم بوده است. مهمترین عامل شکست بعضی از صندوق ها در ناکافی بودن میزان وام ها، عدم باز پرداخت بلندمدت وام ها توسط اعضاء به دلیل همسان پنداری این وام ها با کمک های بلاعوض بوده است.

اعتبارات خرد، رشد اقتصادی، توسعه روستایی