نصرت الله صفاییان - استاد دانشکده منابع طبیعی دانشگاه مازندران
مریم شکری - استاد دانشکده منابع طبیعی دانشگاه مازندران

بیش از 30 سال است نشریه کوچکی تحت عنوان کد گیاهان مرتعی ایران، به نقل از همین نشریه، برای آن دسته از کارشناسان، کمک کارشناسان و متخصصین فنی وزارت منابع طبیعی که به نحوی به امور مرتعداری و اصلاح مراتع می پردازند، تهیه شده است. در این مجموعه که برای کل مراتع کشور در نظر گرفته شده است، بدون توجه به نقش متغیرهای زمان، مکان و شرایط محیطی در خوشخوراکی و ارزش غذایی گیاهان، از نظر مرتعداری و ارزش غذایی گیاهان در 3 کلاس طبقه بندی شده است، طبقه 1 شامل گیاهانی که بر سایرین برتری دارند، طبقه 2 گیاهانی با ارزش متوسط و بالاخره طبقه 3 گیاهانی دارای ارزش کمتر. با توجه به نقش و اهمیت طبقه بندی دقیق گیاهان در امر تجزیه و تحلیل و همچنین ارزیابی مرتع، از آنجا که اصل این مجموعه در سال 1963 برای انجام منظور دیگری (کدهای پردازش داده های الکترونیکی برای گیاهان سرزمین های رام نشده کالیفرنیا) تهیه گردیده است. تعیین خوشخوراکی و ارزش غذایی گیاهان معرفی شده در آن مد نظر نبوده است، بر این اساس تجدید نظر در طبقه بندی گیاهان مرتعی برای مناطق مختلف اکولوژیک ایران، (که برگرفته از کتاب مذکور است) ضروری بنظر می رسد. در این مقاله با تحقیقی مقدماتی که در قسمتی از مراتع حاشیه جنوبی دریای خزر صورت پذیرفته است، سعی در ارائه روشی جهت طبقه بندی گیاهان مرتعی ایران شده است. در این روش پیشنهادی، به منظور یکدست نمودن معیارهای طبقه بندی گایهان مرتعی و همچنین رعایت جنبه های دیگر علم مرتعداری به گیاهان مراتع با توجه به خوشخوراکی، ارزش غذایی، ضریب برداشت، زادآوری و ... امتیازاتی از 0 تا 10 اختصاص و بر اساس میانگین بدست آمده جایگاه آنان در 4 کلاس: عالی (10-8 امتیاز) کلاس 1، خوب (7-5 امتیاز) کلاس 2، متوسط (4-2 امتیاز) کلاس 3 و بد (0-1 امتیاز) کلاس 4، مشخص گردید. بنظر می رسد با رعایت و اجرای این روش در مناطق مختلف اکولوژیک کشور بتوان نسبت به طبقه بندی گیاهان مرتعی ایران اقدام و ارزیابی های گرایش، وضعیت و ظرفیت مراتع را بصورتی علمی تحقق بخشید.

کد گیاهان مرتعی، طبقه بندی گیاهان مرتعی، ارزیابی مرتع، مازندران