محمد اکبرزاده - عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مازندران

وجود نباتات سمی در مراتع یکی از مسائل مهم مرتعداری می باشد که بایستی بدان توجه فراوان نمود. در اثر چرای مرط و بی رویه ای که در کلیه مراتع صورت می گیرد اکثر نباتات مفید فرصت تکثیر نیافته و بتدریج از بین می روند و با از بین رفتن آنها در بعضی از موارد، گیاهان سمی جایگزین می شوند. در این راستا تحقیقی در مراتع ییلاقی و از آمل صورت گرفته است. ابتدا در هر یک از تیپ های گیاهی منطقه، گونه های گیاهی جمع آوری و سپس تفکیک گیاهان سمی و تعیین ترکیبات سمی آن با استفاده از منابع معتبر علمی مشخص گردیده است. سپس با استفاده از ترانسکت- کوادرات، متوسط پوشش تاجی گونه های سمی و درصد حضور این گونه ها تعیین گردیده است. همچنین از مراحل فنولوژی تعدادی از گونه های سمی یادداشت برداری بعمل آمده است. بر اساس نتایج بدست آمده 91 گونه سمی از 48 جنس و 29 خانواده گیاهی شناسایی شده که از این تعداد گونه های گیاهی 13 گونه از خانواده Labiarae، 7 گونه از هر یک از خانواده های Compositeae Scrophulariaceae، 5 گونه از هر یک از خانواده های Rosaceae, Rarunculaccae، 4 گونه از خانواده Fumariaceae و بقیه از خانواده های مختلف می باشند. همچنین از این تعداد گونه های گیاهی 48 گونه به فرم رویشی کامفیت، 21 گونه به فرم رویشی تروفیت و 18 گونه به فرم رویشی کریبتوفیت و 4 گونه به فرم رویشی فائروفیت بوده و تعدادی از گونه ها درصد حضور نسبتاً بالایی در منطقه داشتند که عبارتند از Helianthemum numunularia, Hypericum perforatum, equisetum arvense, Ranunculus elbursensis, Vicia persica, Achillea biebersteinii با توجه به بررسی های بعمل آمده، عمده ترکیبات سمی موجود در گیاهان منطقه از گروه آلکالوئیدها- گلیکوزیدها و ساپوئینها و ... بوده که با شناسایی گیاهان سمی و ترکیبات آنها می توان نحوه مدیریت گیاهان فوق با توجه به نوع دام حساس به ترکیبات سمی، زمان استفاده از گیاهان سمی با توجه به مراحل فنولوژی و ... انتخاب نمود.

گیاهان سمی، مدیریت، مراتع و از