سعیده محتمش امیری - دکترای شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران

معماری و شهرسازی از جمله علومی هستند که قلمرو وسیعی از دانش ، تجربه و دانایی ها در شکل گیری آن نقش دارند،اما اهمیت چنین علومی در این است که مستقیماً با انسان، بعد رفتاری و جهان بینی وی در ارتباط هستند. زمانی کهبحث از الگوی شهر و معماری اسلامی به میان می آید نمی توان از بعد رفتاری، عملی، تعالیم، جهان بینی و حکمتاسلامی غافل بود. شکی نیست که یکی از مهم ترین عوامل عدم موفقیت در معرفی صفات شهر اصیل اسلامی- ایرانی، نبود و یا ضعف مبانی نظری قوی برپایه تعالیم و آموزه های اسلامی در این باب می باشد. رمز موفقیت هنرهای اسلامیایران در زمان کهن، نگاه داشتن پیوند و رابط ه ی بین تعالیم و حکمت اسلامی با هنر بوده است که متأسفانه امروزه چنینارتباطی به فراموشی کامل سپرده شده است. یکی از مهم ترین گام ها جهت دستیابی به الگوی اصیل شهر و معماریاسلامی بررسی آراء متفکران مسلمانی است که در این حوزه نظرات و تعالیمی مهم و تکرار ناشدنی و کم نظیر ارائهداده اند. در این پژوهش که از نوع بنیادی است و از روش تحلیل محتوای متن و مطالعات کتابخانه ای بهره می برد سعیبر آن بوده تا در جستجوی صفات بنیادین شهر اصیل اسلامی، با تکیه بر تعالیم شیخ اشراق که احیاکنند ه ی حکمتایرانی است و حکمتش در عین اسلامی بودن قویاً ایرانی نیز هست، در استخراج صفات شهر اسلامی- ایرانی بهره برده شود. علم به خویشتن و خودشناسی از مهم ترین مباحث کلیدی آموزه های شیخ اشراق است، علیرغم هبوط انسان بهدنیایی پر از آشوب و ناهمگونی و ظلمات، فطرت اصیل انسانی هماره به دنبال نور معرفت خویشتن و ویژگی های هویتخودی است. معرفت النفس می تواند به عنوان یکی از مهم ترین صفات شهر اسلامی تلقی گردد که به نوعی در ردیفجلوگیری از مسئله ازخودبیگانگی و بحران هویت قرار می گیرد که برخی از مصادیق تجلی آن در این مقاله ذکر می گردد،توجه و احیای این آموزه های اصیل اسلامی، یاری بخش بازآفرینی فضاهایی است که دنیای معاصر و گرفتار شدن انسان بهمشغولیات صرفاً کمی تجربه آن فضاها را از آدمی گرفته و به ورطه فراموشی سپرده است.

شهر اسلامی ، شیخ اشراق، معرفت النفس، هویت خودی