الهام صفرزاده - کارشناسی ارشد پترولوژی دانشگاه شهید بهشتی
منصور وثوقی عابدینی - عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی تهران
منصور قربانی - عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی تهران

توده گرانیتوئیدی حاجی آباد با وسعت تقریبی 90 کیلومتر مربع در 135 کیلومتری جنوب غرب تهران ، 7 کیلومتری جنوب شهرستان بوئین زهرا واقع شده است. این توده با سن تقریبی 39.2(+-3.2) میلیون سال (کایا و همکاران،1978) در بخش مرکزی زون ارومیه- دختر تزریق و جایگزین شده است و دارای طیف ترکیبی سینوگرانیت، مونزوگرانیت و گرانودیوریت و گرانوفیر می باشد. در بخش های کوچکی از توده سنگ هایی با ترکیب کوارتز گابرو تا تونالیت رخنمون دارد که بازیک تر از توده گرانیتوئیدی مورد مطالعه بوده و به نظر می رسد که ماگمای مولد آنها جدا از ماگمای مولد توده گرانیتوئیدی می باشد. در دیاگرام های ژئوشیمیایی طیف پیوسته ای بین ترکیبات سنگ های گرانیتوئیدی دیده می شود که مبین تفریق ماگما است. مطالعه میکروسکوپی نمونه های سنگی محل کنتاکت توده نفوذی و سنگ های مجاور نشان می دهد که نفوذ این توده تاثیر چندانی بر روی سنگ های مجاور نداشته و دگرگونی مجاورتی ضعیفی را در آنها بوجود آورده است. اجزا همراه با پلوتون حاجی آباد شامل دایک های آپلیتی و انکلاوها می باشد. ترکیب دایک های آپلیتی اسیدی تر از سنگ های دربرگیرنده بوده و واجد فلدسپات آلکالن بیشتری می باشد. انکلاوها نیز از نو آنکلاوهای میکروگرانولار فلسیک و مافیک می باشند. توده گرانیتوئیدی مورد مطالعه از لحاظ سری ماگمایی از نوع کالک آلکالن پتاسیم متوسط تا بالا و از لحاظ شاخص اشباع از آلومین، متالومین می باشد. بررسی های صحرایی، مطالعات پتروگرافی و ژئوشیمیایی نشان می دهد که این گرانیتوئیدها از نوع گرانیتوئیدهای تیپ I و معادل سری مگنتیتی می باشند. از لحاظ جایگاه تکتونیکی جزو گرانیتوئیدهای CAG قوس قاره ای (حاصل فرورانش پوسته اقیانوسی(نئوتتیس) به زیر پوسته قاره ای(ایران مرکزی) می باشد. و دیاگرام های مختلف تمایز محیط تکتونیکی نیز جایگاه گرانیتوئیدهای قوسهای آتشفشان (VAG) حاشیه قاره را برای آنها محرز می نمایند.