محمد محسنی - استادیار، عضو هیئت علمی گروه شیلات، دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء بهبهان
باقر مجازی امیری - استاد، عضو هیئت علمی گروه شیلات، دانشگاه تهران
علیرضا میرواقفی - استاد، عضو هیئت علمی گروه شیلات، دانشگاه تهران
محمد وحید فارابی - استادیار، موسسه تحقیقات شیلات ایران، پژوهشکده اکولوژی آبزیان دریای خزر، ساری

رودخانه تجن یکی از رودخانه های عمده شمال کشور جهت رهاسازی بچه ماهی سفید بوده و گزارشات متعددی مبنی بر وجود آلودگی های مختلف در این رودخانه وجود دارد. غالبا رها سازی بچه ماهیان سفید در رودخانه و نزدیک به مصب صورت می گیرد، جایی که محل انباشت آلودگی های شیمیایی، سموم و فلزات سنگی نمی باشد. سازگاری یا آب شور در این منطقه از رودخانه یک مرحله بسیار حساس و بغرنج در زندگی بچه ماهیان سفید محسوب می شود. این تحقیق با هدف بررسی چگونگی موفقیت در سازگاری پذیری بچه ماهیان سفید در مصب رودخانه تجن(شهرستان ساری) بر مبنای وضعیت سلول های کلراید آبششی انجام گرفت. تعداد 8 قفس به صورت عرضی در مصب رودخانه تجن(شوری 12-8 گرم در لیتر) قرار داده شده و 50 قطعه بچه ماهی سفید با میانگین وزنی 0/5 گرم در هر قفس قرار داده شد. هم زمان تعداد مشابه بچه ماهی در آکواریوم در مرکز تحقیقات اکولوژی دریای خزر به عنوان گروه کنترل (فاقد آلاینده) نگهداری شدند. سپس در ساعات 72،48،36 و روز هفتم نمونه برداری از آبشش بچه ماهیان در هر دو گروه انجام شده و تعداد قطر و مساحت سلول های کلراید ابششی و همچنین فعالیت انزیم پمپ سدیم-پتاسیم آبششی بچه ماهیان اندازه گیری شد. نتایج هیچ گونه نشانه ای از هایبرپلازی(افزایش در تعداد) سلول های کلراید آبششی را نشان نداد. اما قطر و مساحت سلول های کلراید آبششی (هایپرتروقی) در ماهیان نگهداری شده در قفس تا روز هفتم به صورت صعودی و به شکل معنی داری روند افزایشی نسبت به گروه کنترل نشان داد. میزان فعالیت انزیم پمپ سدیم-پتاسیم ابششی درماهیان نگهداری شده در قفس در تمامی زمان های مورد بررسی کمتر از گروه کنترل بوده و در روزهای دوم و هفتم پس از تنش شوری اختلاف معنی داری دیده شد.نتایج به دست آمده از این بررسی حاکی از وجود اختلال در موفقیت بچه ماهیان سفید در تنظیم اسمزی و سازگاری با آب شور در رودخانه تجن می باشد. با توجه به این مسئله بررسی بیشتر و انجام تحقیقات مشابه با گروه های وزنی مختلف بچه ماهیان و همچنین ارزیابی و سنجش سایر منابع آلاینده این رودخانه توصیه می شود.

بچه ماهی سفید، آلودگی، سازگاری با آب شور، سلول کلراید آبشش