فرید مر - استاد بخش علوم زمین دانشگاه شیراز
بیژن اعتمادی - دانشیار بخش علوم زمین دانشگاه شیراز
علی اسماعیلی - دنشجوی کارشناسی ارشد زمین شناسی اقتصادی دانشگاه شیراز
خدیجه زائری - کارشناسی ارشد شیمی تجزیه دانشگاه شیراز

در سال های اخیر توجه به ماده کانیایی زغال سنگ بیش از پیش شده است. دلیل این امر اثرات زیست محیطی، معدن کاری و تکنولوژیکی است که اغلب از این بخش زغال سنگ ناشی می شود. معادن زغالسنگ کارمزد در حوضه زغالخیز البرز قرار دارند. واحد سنگی دربرگیرنده این معادن شیل و ماسه سنگ های گروه شمشک به سن تریاس بالایی-ژوراسیک میانی(لیاس) است. این مطالعه بر روی سه نمونه زغال سنگ از لایه های 13(سیماب)، 20،15 کارمزد و دو نمونه از باطله و محصول کارخانه زغالشویی انجام شد. نتیج آنالیز تقریبی مشخص کرد که نمونه زغال سنگ ها از نوع بیتومینه کک شو با خاکستر متوسط هستند، نتایج آنالیز XRD و بررسی مقاطع صیقلی نشان داد که مانی های غالب کائولینیت، ایلیت، پیریت، کلسیت و کوارتز می باشند که با خاستگاه زمین شناسی این زغال سنگ ها مطابقت دارند. با توجه به نتایج آنالیز شیمیایی میانگین غلظت عناصر موجود در نمونه های زغال سنگ (بجزCr) در محدوده غلظت زغال سنگ های جهان قرار می گیرند. تعیین فاکتور غنی شدگی- تهی شدگی با استفاده از کلارک عناصر در زغالسنگ های جهان (Yudovich and kertis, 2005) نشان داد که برخی از عناصر کمیاب (Cr,Pbو Ni) در زغال سنگ غنی شدگی بالایی نشان می دهند. اکثریت عناصر بجز Ni و P با خاکستر همبستگی مثبت نشان می دهند که نشان دهنده گرایش این عناصر به پیوند با بخش غیر آلی زغال سنگ است.