استفاده از PCA به عنوان ابزاری جهت بررسی تکامل هیدروشیمیایی

آبخوان آهکی مورد مطالعه در حاشیه رودخانه خرسان و در تاقدیس لکی قرار دارد و از سازند آهکی آسماری تشکیل شده است. محدوده مورد مطالعه شامل یک سفره آزاد و سفره محبوس می باشد که توسط یک لایه مارنی از هم تفکیک می شوند. جهت شناسایی خصوصیات هیدروشیمیایی و بررسی تکامل هیدروشیمیایی این سفره ها از تحلیل مولفه های اصلی (PCA) بر روی پارامترهای فیزیکوشیمیایی و ایزوتوپی نمونه های برداشت شده از هر دو سفره طی چهار مرحله نمونه برداری فصلی در سال آبی 83-81 استفاده شده است. PCA اولیه نشان داد که تبادل بین آب و ابخوان و تعدل شیمیایی مهمترین کنترل کننده میزان املاح در هر سفره می باشد. این تبادل و تعادل متاثر از در دسترس بودن دی اکسید کربن در هر سفره می باشد. نمونه های سفره محبوس نشان دهنده بالا بودن وزن متغیرهای Mg/TDS و SO4/TDS است که می تواند ناشی از رسوب کلسیت در اثر انحلال ژیپس در شرایط سیستم بسته نسبت به CO2 باشد. در مقابل نمونه های سفره آزاد دارای وزن بالا در مورد متغیرهایی مثل Ca/TDS و HCO3 و هدایت الکتریکی می باشند که می تواند ناشی از عدم رسوب کلسیتهمراه با انحلال زیپس در شرایط سیستم باز نسبت به CO2 باشد. بررسی تکامل هیدروشیمیایی با PCA نشان داد که در طی گذر از فصل خشک به تر، نمونه های سفره آزاد دارای یک روند نوشدگی می باشند و همگی در جهت کاهش هدایت الکتریکی و افزایش SO4 حرکت می کنند. این تکامل ناشی از ورود مولفه های جدید تغذیه (تریتیم زیادتر) سفره آزاد است که به دلیل رخنمون سازند گچساران در بالادست حاوی SO4 می باشد. در مقابل نمونه های سفره محبوس دارای جابجایی کمی در فضای نمونه ای هستند که ناشی از زمان ماندگاری بیشتر و محلوط شدگی کافی آبهای جوی جدید با آبهای درون سفره می باشد.