لیلا زارع - استادیار و عضو هیئت علمی گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب، ایران
پگاه شربت دار - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب، گروه معماری، تهران، ایران
رومینا خلیل زاده اقدمی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب، گروه معماری، تهران، ایران

نور بهعنوان عنصر محسوس و غیر مادی طبیعت، عامل اصلی و اولیهی دیدن و آشکار ساختن فضای معماری است. این عنصر طبیعی که از دیرباز تاکنون مورد توجه انسان بوده، همواره در معماری اسلامی نقش بهسزایی داشته است. درمعماری سنتی ایران، بهمنظور بهرهگیری از نور طبیعی در ایجاد فضایی مطلوب و دلنشین، از عناصر معماری سنتی ایرانی برای هدایت آن استفاده شده است. در این میان جنبههای معنایی نور بیش از جوانب فیزیکی و کالبدی آن جلوهگر است،چراکه معماران ایرانی همواره در پی آن بودهاند که هنر خویش را به عالم لاهوت پیوند دهند و از نوری که همواره با خود،سر حرکت به سمت حقیقت بههمراه داشته، در فرآهم آوردن هرچه بیشتر حس تقدس و معنویت در فضا استفاده کنند. از این رو در نوشتار حاضر، سعی بر آن شده است تا جستاری بر تجلی معنای نور در معماری ایرانی از دیدگاه حکمتاسلامی صورت گیرد. چراکه ضرورت احیای چنین نگرشی به مفهوم نور در معماری کنونی ایران بهشدت احساس می- شود. در این راستا با استناد به منابع کتابخانهای، ابتدا به بیان مفهوم نور از منظر آیات قرآن و دیدگاه انسان بدو تاریخ وفلاسفه دوران اسلامی پرداخته شده است و سپس به حکمت وجودی عناصر مرتبط با نور در معماری ایرانی و نحوه تجلینور در آن اشاره شده است. دستاوردهای پژوهش حاضر گویای آن است که نور، کارکردی ورای روشنایی داشته و تمثیلی از جلوهی وجود حق در فضا بهشمار میرود و غایت آن، رسیدن به اصل و سرچشمه آفرینش است

معنای نور، معماری ایرانی، معماری اسلامی، جلوهی وجود، تقدس فضا