معصومه طالبی - استاد دانشگاه شهید بهشتی- نویسنده مسئول
کاظم دزفولیان

ولادیمیر پراپ در راستای تلاش برای طبقه بندی قصه های عامیانه رویکرد ریخت شنای را ارائه کرد که مرزهای زمانی، مکانی و ملی را درنوردید. سال ها پیش از پراپ جریانی آغاز شده بود که می کوشید با تعریف واحدهای قابل مقایسه، قصه های عامیانه را طبقه بندی و مرزهای آن را مشخص کند، اما پراپ به جای درون مایه به فرم پرداخت و به رغم دیگرمنتقدان این حوزه رویکرد همزمانی را به جای در زمانی به کار برد و خویشکاری را به عنوان واحد اتیک ارائه داد. او کار خود را با تعیین عناصر ثابت و متغیر قصه ها آغاز کرد. این تحلیل با به کار گرفتن این خوانش در حماسه بر آن است که دنیای حماسه دنیایی کمال یافته و انعطاف ناپذیر است و رسالت پهلوان تکرار گذشتگان و سنت هاست. به همین دلیل ایت که عناصر متغیر پراپ، در بافت حماسه ثابت و ایستا هستند که نظام طبقاتی و هرمی جامعه ی ایران و جایگاه فره ایزدی در بستر فرهنگی سازنده آنها می تواند از دلایل آن باشد. این خود توجیه کننده شباهت میان منظومه های حماسی و تقلید در آنها است.

حماسه، ریخت شناسی، عناصر متغیر، نظام طبقاتی، فره ایزدی