حمیرا زمردی - دانشیار دانشکده ادبیات و علوم انسانی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران

در مقاله ی حاضر با مقدمه ای از تعاریف اصطلاحی تمثیل، حکایت تمثیلی، فابل و پارابل از نظرادیبان به نقد کهن الگویی حکایتی عارفانه و اخلاقی از دیدگاه سه شاعر بزرگ سنایی، مولوی ونیمایوشیج پرداخته ایم و باز نمودهایم که در این حکایت زنگی در مواجهه با حقیقت واقعی خود و سایه-ای که آن را خوش نمی دارد از راهنمای پیر فرزانه (آینه) می گریزد و به معرفت و شناخت صحیح دستنمی یابد. الگوی روانشناسانه اساطیری این تحلیل بر مبنای مکتب یونگ بوده است. در این پژوهش –با گذار از مبحث خوداگاه، ناخودآگاه، فرافکنی، سایه، نهاد، من و فرامن؛ بن مایه ی مشترک این سهحکایت تمثیلی را در آثار سه شاعر مذکور مورد نظر و بررسی قرار داده ایم. الگوی متحد وساختارگرایانه ی این گونه حکایات نشان از وحدت ساختار روان و ناخودآگاه جمعی بشری دارد که درزیر ذهن خودآگاه نهفته است.

حکایت تمثیلی، نقاب یا سایه، پیر فرزانه، ناخودآگاه جمعی