ثورالله نوروزی داودخانی - گروه زبان و ادبیات فارسی، تهران- ایران، استادیار دانشگاه پیام نور- نویسنده مسئول
علیرضا کرمی کلوری - کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد خلخال

انسان به عنوان اشرف مخلوقات در میان تمام آفریدگان خداوند، از مقام و جایگاهی ارزشمند برخوردار است و چنان که از آیات قرآن بر می آید، انسان جانشین خداوند در روی زمین و هنر برجسته آفرینش است که خداوند تاج خرد را در وجود او تعبیه کرده. کل آفرینش را در خدمت او و در جهت شکوفایی و به کمال رسیدن او قرار داده است. اغلب هنرمندان به ویژه شاعران پارسی گو در وصف و فضل انسان شعرها سروده و زیورها با نام او آراسته اند که نمونه بارز آن، اشعار سعدی شیرین سخن است، او سعی کرده در آثار خود، جهره ای عاطفی، اخلاقی و زیبایی شناسانه از انسان را به تشنگان معرفت و هنرمندان بنمایاند و در چشم انداز آرمانیش، بنی آدم را اعضای یک پیکر و از یک گوهر بداند. سعدی شاعری است که به تمام انسان ها می اندیشد و انسان و آزادی او در نظر وی اهمیت فراوان دارد؛ او در آثارش به ویژه در گلستان، در کنار خصوصیات زیبای انسان، با مهارت نگارگری و هنرمندی خود به نقد رذایل اخلاقی نیز می پردازد. در کنار سعدی، نیمایوشیج نیز از جمله شاعران معاصری است که به انسان نگاهی از نوع دیگر داشته و هنر و انسان دوستی اش در هم گره خودره و ملاحتی خاص به کلام وی بخشیده است. با این تفاوت که انسان مطرح در شعر نیما، عمدتاً انسان ایرانی و دغدغه غالب او مربوط به درد و رنج و مشکلات انسان ایرانی است، اما انسان مطرح در شعر سعدی، مطلق انسان است. سعدی بر آن است تا در عصر خود و با هنر خویش به درد و رنج های کل بشریت مرهم نهد، او به دنبال اعتدال اجتماعی در کل جهان است و آرامش کل انسان ها را می جوید اما نیما به دنبال عدالت اجتماعی در جامعه خود است و از مشاهده هر گونه ظلم و جور- و حتی اختلاف طبقاتی- در کشور خود رنج می برد و گاهی هیچ راهی روشن و آشکار برای حل مشکلات حیات انسانی نمی داند و جز قلبی پاک و زلال چیزی برای هدیه به عالم بشریت ندارد که از تقدیم آن نیز هیچ ابایی ندارد؛ او به آزادی و خوشبختی انسان معاصر در جامعه خود می اندیشد و فقط قلب پاک و زلال را چاره مشکلات حیات انسان می داند و باطن و سیرت پاک انسان را در زندگی اجتماعی مسائل او مؤثر می داند.

انسان، سعدی، نیما یوشیج، شعرکلاسیک، شعرمعاصر