مجتبی بمانی - دانشیار دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران- مسئول مکاتبات
هیوا شیرزادی - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیای طبیعی دانشگاه تهران
کاوه باخویشی - دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی دانشگاه تهران

یکی از مخاطرات مهم طبیعی که راه های ارتباطی را در مناطق کوهستانی تهدید می کند،ناپایداری های دامنهای و زمین لغزش هاست. این پدیده در زمان احداث جاده ها به واسطه برهم زدنتعادل دامنه ها فراوانی بیشتری را نشان می دهد. در این پژوهش با این هدف، پتانسیل لغزش در جادهجدید سنندج- مریوان با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی ارزیابی شده است. سنگ شناسی، شیب،جهت شیب، فاصله از جاده، بارندگی، فاصله از گسل، فاصله از شبکه آبراهه پارامترهای اصلی موثر درناپایداری دامنه های مسلط به جاده مورد نظر انتخاب شده اند. پس از تهیه لایه های داده ها با استفاده ازپارامترهای فوق و تطبیق هر کدام از این لایه ها با لایه پراکنش زمین لغزش ها، نقشه پهنه بندی خطرلغزش با استفاده از دو مدل وزندهی و تحلیل سلسله مراتبی در نرمافزارهای سیستم اطلاعاتجغرافیایی تهیه شده است. نتایج به دست آمده از مقایسه مدلها و تطبیق آن با لغزش های روی دادهدر مسیر راه ضمن معرفی برتری روش تحلیل سلسله مراتبی، بیانگر آن است که احداث جاده وقوعلغزش ها را تشدید نموده است. به طوری که 67 درصد لغزش ها در فاصله 200 متری جاده به وقوعپیوسته اند. در میان عوامل مشترک موثر بر لغزش ها فاصله از مسیر راه و سپس مقاومت سنگ هایزیربنا و پیرامون راه بیشترین تأثیر را در وقوع لغزش ها داشته اند. در خصوص متغیر اول، مقایسهنقشه های پهنه بندی حاصل از مدل های اشاره شده، تطبیق ناپایداری های مسیر راه و فراوانی آنها را باترانشه های حفر شده در یک امتداد خطی به خوبی نشان می دهد. نتایج همچنین با استناد به همینپارامترها توانسته است رویکردهای احتمالی لغزش را به منظور ایمن سازی راه برآورد نماید.

جاده سنندج- مریوان، زمین لغزش، ژئومورفولوژی، حرکات دامنه ای