ارزیابی توانمندی ژئومورفوسایت های گردشگری در پایداری و مدیریت مناطق کارستیک (مطالعه موردی: غارچال نخجیر، استان مرکزی)

ژئومورفوتوریسم، یکی از دریچه های نوین حوزه ی مطالعات علوم زمین و گردشگری است که برشناخت ژئومورفوسایت ها، توسعه گردشگری ژئومورفولوژی و حفاظت میراث ژئومورفیک استوار است ورویکردی مسئولانه، حفاظتی و علمی دربارهی عوارض و پدیده های جذاب زمین شناسی و ژئومورفولوژیاست که در پی توسعه زمین گردشگری برای توسعه ی اقتصادی و اجتماعی جامعه بومی است. از آنجاکه در ایران بهرغم وجود ژئومورفوسایت های متنوع بهویژه در مناطق کارستیک، در زمینه ارزیابی اینچشماندازها از منظر پایداری و توانمندسازی گردشگری و در مجموع مدیریت گردشگری، مطالعاتسازمان یافت های صورت نمی گیرد، بنابراین ارائه روشهای ارزیابی جامع در تحقق توسعه ی ارزش هایعلمی، فرهنگی، اقتصادی و مانند آن در این راستا ضروری به نظر می رسد. «غارچال نخجیر» از جملهغارهای زنده و منحصر به فردی است که امروزه به رغم حضور خیل عظیم گردشگران برای بازدید ازجاذبه های آن، ضرورت مطالعات همه جانبه را برای گردشگری پایدار، بیش از پیش نمایان ساخته است.این نوشتار تلاش دارد با رویکرد آسیب شناختی، توانمندی این ژئومورفوسایت را از منظر پایداری و مدیریت آن، با استفاده از رویکرد مقایسهای دو مدل ژئومورفوتوریستی «پری پرا» و «رینارد» و مقایسهی کارکردی آنها و نیز پیمایش های میدانی مورد بررسی قرار دهد. نتایج بر اساس ارزیابی های چندجانبه در راستای مدل های تعریف شده نشان داد که در حال حاضر تناسب چندانی میان عیارهایبهره وری، علمی و آموزشی در برابر عیارهای حفاظتی وجود ندارد و اصول ژئومورفوتوریسم در اینمنطقه به طور ناهمگون در این سایت ایجاد شده است. از سوی دیگر در این مقاله به مقایسه ی مدل هایمورد استفاده برای شناخت همه جانبه پایداری این منطقه پرداخته شد که ضرورت تدوین مدل بومی باتأکید بر اصول پایداری و مدیریت ژئومورفوسایت ها را بیش از پیش بیان نموده است.

Keywords:

ئومورفوتوریسم , ژئومورفوسایت , پایداری محیط , مناطق کارستیک , غارچال نخجیر