مجتبی میرکوهی - کارشناس ارشد رشته مهندسی عمران - مهندس آب
رسول دانشفراز - دکترای مهندسی عمران آب استادیار دانشگاه صنعتی مراغه
امیر احمد دهفانی - دکترای مهندسی عمران آب استادیار دانشگاه منابع طبیعی استان گلستان
رضا احمدی - کارشناس ارشد رشته سازه های آبی کارشناس ارشد اداره کل منابع طبیعی استان گلستان

مدیریت سیلاب به عنوان یکی از راهکارهای اساسی درپیشگیری ازخسارات ناشی ازسیلاب بوده که این مدیریت شامل روش های سازه ای وغیرسازه ای می باشدکه مهمترین عامل درراستای ارائه راهکارهای مدیریتی برآورد دقیق دبی اوجه سیلاب می باشد. شناخت پدیده وخسارت سیلاب ازطریق برآورد دقیق ومبتنی براصول علمی وعملی، مقادیردبی پیک سیلاب و واکنش حوضه های آبخیز دربرابر عوامل اقلیمی امکان پذیراست. ازآنجایی که اکثرحوضه های آبخیز کشورازلحاظ ایستگاه های آماربرداری دبی(ایستگاه هیدرومتری) دارای محدودیت می باشند، بنابراین درحوضه های آبخیز فاقدآمار، برآورد دبی پیک سیلاب ازروش های تجربی بسیارمعمول می باشد، که این روش ها بااستفاده ازخصوصیات فیزیکی حوضه های آبخیز (فیزیوگرافی) واطلاعات اقلیمی انجام می پذیرد.دراین تحقیق به جهت دستیابی به مقادیر هرچه دقیق تردبی اوجه سیلات ودرنتیجه تدوین برنامه های جامع مدیریت سیلاب، بااستفاده از اطلاعات فیزیوگرافی (ازقبیل مساحت، طول آبراهه وزمان تمرکز) ومقادیربرآوردشده ازبرخی روش های تجربی ( ازقبیل فولر، کریگر، دیکن، SCS واستدلالی ) به تحلیل رگرسیونی رابطه میان دبی های برازش شده بامشخصات فیزیوگرافی واحدهای هیدرولوژیکی درحوضه آبخیز قورچای رامیان پرداخته شده است. استفاده از معادله ی همبستگی جهت براورد مقادیردبی پیک سیلاب یکی از روش های سریع وقابل اعتماد آماری بوده که بتوان درهربازه موردنظر درحوضه آبخیز بدان دست یافت و برنامه های مدیریت سیلاب رابرآن اساس تدوین نمود. نتایج حاصل ازاین تحقیق شامل، ارائه روابط همبستگی به عنوان برازشی خطی ازروابط تجربی موجودبااستفاده ازمشخصات فیزیوگرافی از واحدهای هیدرولوژیکی درحوضه آبریز مورد مطالعه می باشد. پس ازبررسی انواع روابط رگرسیونی( دو وچندگانه) نتایج نشان می دهد که مدل رگرسیون خطی براساس مشخصات فیزیوگرافی منطقه باضریب همبستگی بیش از 98/ . وخطای نسبی حدود 6درصد تخمین مناسبی ازحداکثر دبی پیک سیلابی درمنطقه موردمطالعه بوده وجایگزین مناسبی برای روشهای تجربی موجود دربرآورد دبی حداکثر سیلابی می باشد. مهمترین عامل درمدیریت سیلاب پیش بینی بزرگی وحجم سیلاب می باشد که می توان بااستفاده از روابط همبستگی ارائه شده اقدام به محاسبه بزرگی سیل و درنتیجه اقدام به مدیریت سیل درهربازه ازحوضه موردنظر نمود.

سیلاب، روابط همبستگی ، روابط تجربی، مدیریت سیلاب ودبی اوج سیل