مجید ترابی زاده - دانشجوی کارشناسی ارشد عمران-آب دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر
مهدی قمشی - استاد دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهیدچمران اهواز

در سدهای مخزنی، سازه های جنبی هیدرولیکی مختلفی همچون سرریز، حوضچه آرامش، تخلیه کننده عمقی، آبگیر کشاورزی و یا شرب تعبیهمی شوند. این سازه ها وظیفه انتقال سیلاب اضافی از مخزن به پائین دست سد را بر عهده دارند. در این میان تخلیه کننده های تحتانی یکی ازسازه های مهم سدها به شمار می آید. خروج آب تمیز از خروجی تحتانی در رودخانه پایین دست معمولا با آبشستگی همراه است . ارتفاعآبشستگی چنانچه کنترل نشود یا بیشتر از حد انتظار باشد ممکن است سبب خسارات به سازه تونل تحتانی و یا دیواره سد گردد. لذا جهتاطمینان از عملکرد هیدرولیکی مجرای تحتانی سد بالارود و همچنین تعیین عملکرد هیدرولیکی سازه ی تخلیه کننده آن، مدل مناسباین تخلیه کننده در سوله رسوب سازمان آب و برق استان خوزستان ساخته شد و آبشستگی درپایین دست خروجی تحتانی سد بالارود با دبیهای مختلف مورد بررسی قرار گفته است. اندازه گیری ها نشان داد که حداکثر عمق آبشستگی به 2/8 متر خواهد رسید و محل آن گوشه پایین دست سازه خروجی خواهد بود.

آبشستگی، تونل تحتانی، مدل فیزیکی، سد بالارود